Met de portretten van Joshua Reynolds begon het tijdperk van de Bekende Britten. Nu in Tate Britain.
Indringend als Rembrandt, levensecht als Rubens, elegant als Van Dyck. De Britse portretschilder Sir Joshua Reynolds (1723-1792) had zijn eminente voorgangers goed bekeken. Hij paste met verve hun recepten toe, ging alleen een tikje te snel te werk om hen naar de kroon te kunnen steken. Van de zowat 2000 portretten die hij af kreeg, laat het Londense Tate Britain er 70 van de allerfijnste zien, in een tentoonstelling met als grondidee The Creation of Celebrity (tot 18/9). Immers, Reynolds stelde zelf een succesformule samen die zijn voorgangers onmogelijk hadden kunnen bedenken. Eerst keek hij welke aristocraten, militaire helden, geleerden, geletterden en courtisanes over de tongen gingen. En dat verliep aan een rotvaart, want het parlement had de censuur afgeschaft en de pers nam haar vrijheid, die om mateloos te roddelen eerst. Zonder een opdracht af te wachten, maakte Reynolds ietwat gevleide portretten van degenen over wie iedereen sprak en exposeerde die op de eerste publieke tentoonstellingen van eigentijdse kunst. Laurence Sternes magistrale roman The Life and Opinions of Tristram Shandy was nog maar uit, of het portret waarop hij zijn wijs ironische blik produceert, stond al ge- exposeerd. Het publiek en de geportretteerden zelf waren in de wolken. Van de populairste schilderijen liet Reynolds kopieën in prentvorm maken. Zo werden de naam en vluchtige faam van de BB’s én van de kunstenaar zelf overal rondgedragen. Reynolds’ broodje was gebakken.
Nu was hij geen prutser. Hij gaf conventionele composities en poses net een draai die een boeiende karakterisering opleveren. Kapitein Robert Orme, miraculeus ontsnapt aan een massaslachting, staat ten voeten uit afgebeeld naast zijn paard, op de achtergrond smeulen de resten van het debacle. Zijn gezichtsuitdrukking straalt tegelijk onverzettelijkheid en ontzetting uit. De courtisane Mevrouw Abington, in de rol van ‘Juffrouw Prue’, kijkt ons met sentimenteel verlokkende ogen onbevangen aan, de duim veelzeggend tegen de half geopende lippen aandrukkend. Nobel en onthullend zijn de portretten van Reynolds’ geletterde vrienden, het kruim van de natie. Onder hen Samuel Johnson, auteur van ADictionary of the English Language en moralist Edmund Burke, die filosofeerde over de oorsprong van de idee van het sublieme en het mooie. Een fantastische expo en een historisch referentiewerk als catalogus. Tate-curator Martin Postle, 20 jaar zoet met het project, graaft ‘ under the skin‘ van het 18e-eeuwse Engeland.
J.B.
