Oezbekistan en de zijderoute.
Even vóór het begin van onze tijdrekening ontdekten gezanten van de Chinese keizer dat er in de buurt van Oezbekistan stoere, grote paarden werden gefokt. De Chinezen kochten er een aantal van op en betaalden met zijde, hun kostbaarste goed. En zelfs nog vóór de Chinezen in Centraal-Azië aanbelandden, waren de Grieken van Alexander de Grote daar al geweest. Centraal-Azië werd zo een knooppunt van wegen, want op de legers volgden handelskaravanen. Zo ontstond eerder toevallig wat later de ?Zijderoute? werd genoemd.
Dit 7000 kilometer lange vlechtwerk van wegen verbindt China met het Midden-Oosten en Europa. Oezbekistan ligt midden in dat vlechtwerk en groeide in de loop van de eeuwen uit tot de draaischijf van een bloeiende handel. Over Oezbekistan gaat een kleurrijke tentoonstelling in Rotterdam. De vele invloeden die er elkaar eeuwenlang gekruist en bevrucht hebben, worden er in eerste instantie voorgesteld aan de hand van Chinese grafbeelden van paarden, kamelen en wagens, boeddhakoppen met Griekse (Gandhara)-trekjes, gouden sieraden uit de Grieks-Baktrische traditie en stoffen van de Sassanieden.
Voorts wordt stilgestaan bij de invloed van de Arabieren die vanaf de achtste eeuw de streek overspoelden, met de typische blauwe en groene tegels en sierlijk vaatwerk in brons en keramiek. Schitterende miniaturen en boeken verwijzen naar de wereld van de Mongoolse heersers Djengiz Khan en Timoer Lenk (Tamarlan). Deze laatste en zijn opvolgers bouwden vanaf de tweede helft van de veertiende eeuw Samarkand uit tot een imposante stad. De blauw-groene koepels en de helemaal met geglazuurde tegeltjes beklede poorten zijn pareltjes van islamitische architectuur.
Het tweede deel van de tentoonstelling handelt over de negentiende-eeuwse Oezbeekse kleding in katoen, zijde en brokaat. Voorts zijn er geborduurde wandkleden te zien, sierwapens, sieraden in zilver, met koraal en kralen, gordels, mutsen en tasjes. Ook de nomaden komen aan bod. Dat waren echte verpakkingskunstenaars, want alles wat zij nodig hadden tenten, huisraad, wapens en kledij , moest makkelijk kunnen worden meegenomen. Alles, van spiegels tot eetkommen, kreeg daarom een mooi versierd pakje aangemeten.
Paul Dossche
?Schatten uit Oezbekistan. 2000 jaar Zijderoute?, in het Museum voor Volkenkunde in Rotterdam. Tot 10/8.
Baktrische kameel met ruiter en kameelknecht, bijgewit aardewerk met driekleurig glazuur, China, eerste helft Tang-tijdperk (618-907) : zijde voor stoere paarden.
