‘Wat is een thuis?’, met die vraag ging de Nederlandse Yinka Kuitenbrouwer (26) op bezoek bij honderd mensen die België of Nederland als hun (nieuwe) thuis beschouwen. Ze speelt haar monoloog HonderdHuizen tot eind augustus op Edinburgh Fringe Festival en is vervolgens te zien tijdens Het Theaterfestival.
Maakte u dit stuk omdat u zich hier niet thuis voelde?
YINKA KUITENBROUWER: Integendeel! Ik volgde een toneelopleiding aan het Gentse KASK en zou daarna naar Amsterdam terugkeren. Maar toen ik afstudeerde en door Gent fietste, besefte ik dat dit mijn thuis was geworden. Dus besloot ik te onderzoeken wanneer een land waarin je als vreemde arriveert een thuis wordt.
Voelt u zich nog ‘een vreemde’?
KUITENBROUWER: Soms, al voel ik me helemaal geaccepteerd. Maar het klopt dat Vlamingen geïntrigeerd zijn door de vraag ‘waar kom je vandaan?’. In Amsterdam ben je gewoon ‘van Amsterdam’. Hier zijn er op zo’n krap lapje land zo veel verschillende dialecten dat mensen je steeds in een hokje willen duwen. Redelijk belachelijk en nutteloos, wat ik ook laat zien in HonderdHuizen.
Hoe verwerkte u die interviews tot een stuk?
KUITENBROUWER: Eerst schreef ik alle interviews uit en bouwde ‘daaromheen’ een monoloog. Dat werkte niet, ik ontkrachtte de verhalen. Nu vertel ik terwijl ik uit de interviews citeer. Ik zit aan een tafel in een houten huisje waarin 35 toeschouwers passen. Elke opvoering is anders. Ik pas de voorstelling aan het publiek en de omgeving aan. Sommige verhalen zijn ‘blijvers’. Zoals het verhaal van een Iraakse familie waarvan de moeder eerst met een zoon, die het syndroom van Down heeft, naar hier reisde omdat hij een hartoperatie moest ondergaan. Terwijl ze hier afwachtte of haar zoon geopereerd zou worden en het zou halen, stond ze ook doodsangsten uit voor haar man en de andere kinderen die nog in Irak verbleven. Twee jaar leefde ze in angst, nu woont het gezin al twaalf jaar in België. De rust en warmte waarmee die mensen dat vertelden, maakte me nederig.
Waarom moeten wij die verhalen horen?
KUITENBROUWER: Ik wil het publiek de ontroerende ontmoetingen laten beleven die ik heb gehad. Via het theater ontmoet ik mensen die deel uitmaken van onze maatschappij maar niet altijd zichtbaar zijn of geaccepteerd worden. Voor mijn volgende project werk ik met psychiatrische patiënten die ongeveer even oud zijn als ik. Ook zij worden weggestopt omdat we bang zijn van hun psychosen.
Intiem, documentair theater met een missie: het lijkt dé trend onder jonge theatermakers.
KUITENBROUWER: Dit is gewoon ons antwoord op een wereld waarin zo extreem veel gebeurt en waar zo veel mensen in isolement leven, ondanks de sociale media. In mijn geval is de focus op de documentaire ook een familietrek. Mijn moeder is documentairemaakster. Wat zij in haar films doet, doe ik in het theater. Maar ik wil me niet beperken tot dit soort theater. Lady Macbeth lonkt evengoed! Dát is eigen aan mijn generatie: flexibiliteit en zelfredzaamheid. We acteren, schrijven, regisseren, bouwen onze decors, switchen tussen genres. We vieren de diversiteit waar de samenleving nog mee worstelt.
HonderdHuizen van Yinka Kuitenbrouwer is tot 28 augustus 2016 te zien tijdens het Edinburgh Fringe Festival. Op 31 augustus en 1 september 2016 speelt de voorstelling op Het Theaterfestival.
Els Van Steenberghe
‘Via het theater ontmoet ik mensen die deel uitmaken van onze maatschappij maar niet altijd zichtbaar zijn of geaccepteerd worden.’
