In ‘De kroonraad’ geven vooraanstaande politici hun opinie over de actualiteit. Deze week mark eyskens over het Joegoslavië-tribunaal, de olieprijs, China en Taiwan, Tsjetsjenië, Vlaamse onafhankelijkheid, en het Vlaams Belang.
Mijnheer Eyskens, de openbare aanklaagster van het Joegoslavië-tribunaal, de Zwitserse Carla Del Ponte, blijft uithalen naar Servië en Kroatië, omdat die te weinig doen om respectievelijk het duo Karadzic-Mladic en generaal Ante Gotovina uit te leveren. De Kosovaarse premier Ramush Haradinaj neemt ontslag en meldt zich wel in Den Haag.
MARK EYSKENS: Mevrouw Del Ponte is een buitengewoon moedige dame en haar dossiers blijken ijzersterk. Het is een pluspunt dat de internationale gemeenschap hier klare wijn schenkt, en dat de Europese Unie geen toetredingsgesprekken met Kroatië begint vooraleer de zaak-Gotovina is opgehelderd. Del Ponte is naar men zegt de best beschermde vrouw ter wereld, en dat zal nodig zijn, want in meerdere Balkanrepublieken is ze vijand nummer één. Maar wat zij doet voor de menselijkheid in de wereld en voor het vervolgen van de schendingen van de mensenrechten is van kapitaal belang.
Zal de EU het been stijf houden tegen de Kroaten?
EYSKENS: Ik hoop het, en mochten de Commissie of de Raad beginnen te schipperen, hoop ik dat het Europees parlement pal blijft staan. Dit is een te belangrijk punt van maatschappelijke hygiëne. We moeten de nationale rechtsstaten uitbouwen tot een internationale rechtsgemeenschap, en dan is dit een essentieel dossier. Het valoriseert ook het nieuwe Internationaal Strafhof in Den Haag, dat ondanks de boycot door de Verenigde Staten een belangrijke rol zal spelen in de wereld.
De EU neemt ook stelling tegen Turkije, waar vorige week een betoging voor vrouwenrechten met geweld uiteen werd geslagen door de politie.
EYSKENS: Ook dat standpunt van de EU juich ik toe. Ik ben voorstander van de toetreding van Turkije, omdat het belangrijk is een groot en democratisch geworden islamland in de Unie op te nemen, maar de Turken moeten de regels volgen. Nu is het protest van sommige landen niet ontdaan van enige demagogie. Onder meer in Frankrijk is de kritiek op Turkije nogal gevoed door binnenlandse politiek. Vergeet niet dat de Fransen op 29 mei hun Europees referendum houden, en dat wordt een dubbeltje op zijn kant voor de regering. Voor de hele EU trouwens. Indien het par malheur negatief zou aflopen, valt de hele pudding van de Europese grondwet in elkaar. Er zijn een tiental landen waar een referendum over de nieuwe grondwet wordt gehouden, dat zal toch érgens mis gaan. Is dat in een klein land, dan kan men na een afkoelingsperiode altijd een tweede volksraadpleging houden, zoals eerder met het Verdrag van Maastricht is gebeurd in Denemarken. Maar is het ‘neen’ in een groot land als Frankrijk of het Verenigd Koninkrijk, dan zit de EU in grote moeilijkheden.
Een tweede brandend en explosief dossier is dat van de financiering van de uitgebreide Unie. Vanaf 2007 is niets gebudgetteerd. Ik heb het al gezegd: een Europese heffing van twee cent op de benzine aan de pomp zou volstaan om de financiële zorgen van de EU op te lossen. Maar men heeft niet de moed gehad het Europees parlement een dergelijke bevoegdheid toe te kennen.
Voeg het gevaar van de referenda bij het probleem van de financiering, en er tikt een krachtige tijdbom onder de EU. Commissievoorzitter Jose Manuel Barroso krijgt kritiek omdat hij niet slagkrachtig genoeg zou optreden, maar hij zit opgezadeld met een beladen erfenis.
In New York is de olieprijs tot recordhoogte gestegen. Europa lijkt daar niet wakker van te liggen.
EYSKENS: In vergelijking met de jaren zeventig is het olieverbruik per eenheid energie sterk verminderd, en in deze kwestie profiteren we van de dure euro en de zwakke dollar. Voor de Amerikanen heeft die hoge olieprijs grotere gevolgen, want zij zien hun handelstekort almaar toenemen, nu al tot zes procent. Ze trekken zich daar voorlopig weinig van aan, omdat dat deficit gefinancierd wordt door China en Japan, maar dat is geen gezonde situatie. Zuid-Korea, dat ook veel Amerikaanse schatkistcertificaten bezit, heeft al besloten zijn monetaire reserves te diversifiëren, en naast de dollar nu ook euro’s aan te kopen. Indien ook China en Japan dat beslissen, zou de dollar verder kelderen en de euro nóg verder stijgen. En dan krijgen we een gevaarlijke kloof tussen beide oevers van de Atlantische Oceaan.
We moeten proberen de schommelingen tussen dollar en euro binnen de grenzen van een muntenslang te houden, zoals we dat in Europa gedurende jaren en met succes hebben gedaan. Ik pleit al lang voor de oprichting van een vrijhandelszone tussen Amerika en Europa, nadien een douanezone, en op lange termijn een volwaardige economische zone. Doen we dat niet, dan zal zowel de Amerikaanse als de Europese economie zeer kwetsbaar worden. Het Europese concurrentievermogen lijdt aanzienlijk onder de veel te dure euro, en de Amerikanen kampen met een dubbel deficit: op hun begroting en op hun handelsbalans. De VS worden stilaan een grote mogendheid op lemen voeten. Ze zijn afhankelijk van China en Japan. Vandaar hun vriendelijke houding ten opzichte van de Chinezen.
Het Chinese Volkscongres keurt een wet goed die een militaire invasie in Taiwan mogelijk maakt.
EYSKENS: Zo’n vaart zal het wel niet lopen, al weet je met een dictatuur nooit, en staat er al een batterij raketten klaar. Ik ben vaak in Taiwan geweest, de mensen daar zijn ongerust. Gelukkig zijn de ‘independentisten’, tot wie ook huidig president Chen Shuibian behoort, wat gematigder geworden. Mocht Peking Taipeh aanvallen, dan staan de Amerikanen voor een dilemma. Want als ze hun bondgenoot Taiwan steunen, stoppen de Chinezen met het Amerikaanse deficit te betalen en tuimelen de VS in een gigantische crisis. Maar China’s eerste bekommernis is nu de Olympische Spelen van 2008. Tot dan kunnen ze zich geen oorlog tegen Taiwan veroorloven. Tenzij de Taiwanezen zelf hen zouden uitdagen, maar daar zullen de Amerikanen dan wel een stokje voor steken.
In Tsjetsjenië is ex-president Aslan Maschadov vermoord, al dan niet met betrokkenheid van Moskou. Maar is zijn dood wel een goede zaak voor Rusland?
EYSKENS: In een conflict als dat tussen Russen en Tsjetsjenen moet je ervoor zorgen dat je bij de tegenpartij nog een gesprekspartner hebt. Ik weet niet zeker of Maschadov daarvoor de ideale figuur was, maar nu hij is weggevallen, dreigt Sjamil Basajev de belangrijkste leider te worden, en met hem zal president Vladimir Poetin zeker niet onderhandelen.
De randrepublieken van Rusland zweven al eeuwen tussen autonomie en heropname in het moederland. Rusland is één grote borstkas die in- en uitademt. Als het centrum verzwakt, laat het de periferie los. Dat was al zo onder een paar tsaren, onder Lenin met de Vrede van Brest Litovsk, en onder Mikhail Gorbatsjov en Boris Jeltsin is hetzelfde gebeurd. Tsjetsjenië is een ander geval, omdat het binnen de grenzen van de Russische Federatie ligt en in handen is gekomen van islamfundamentalisten. Moskou vreest dat zich dat als een kankergezwel zou uitzaaien. En het is een strategisch belangrijk gebied, vanwege de pijleidingen. Vandaar dat de Russen Tsjetsjenië nooit zullen loslaten, of hun hele Federatie valt uit elkaar.
In eigen land steekt naar aanleiding van Brussel-Halle-Vilvoorde hier en daar een separatistisch discours de kop op.
EYSKENS: Ik heb een paar debatten naar aanleiding van 175 jaar België gevolgd, en ik word vaak getroffen door het gebrek aan inzicht. Niet alleen het Vlaams Belang en de N-VA, maar ook anderen maken de hypothese van een Vlaamse republiek, zonder ooit een oplossing aan te reiken voor Brussel. Tenzij de dwaze verwachting dat Brussel deel zal uitmaken van een onafhankelijk Vlaanderen. Brussel is veel belangrijker dan België, het is na Washington de tweede politieke hoofdstad van de wereld. Wat ik in Vlaanderen nooit hoor vertellen, is dat als er een Vlaamse republiek komt, België gewoon blijft bestaan, maar dan zonder Vlamingen. Het is zelfs de strategie van sommige Franstaligen. België wordt dan een Franstalig land, eventueel met een koning, met Brussel als hoofdstad en Wallonië en de Ardennen als hinterland. Ze maken van dat kleine gebied één groot dienstencentrum, de Ardennen worden ingericht als tuin voor de eurocraten, men probeert maximaal subsidies van Europa te krijgen, en Brussel wordt honderd procent verfranst. Vlaanderen wordt dan een breakaway state, teruggetrokken in een minigebied, met alle gevolgen van dien. Ik denk dat veel Franstaligen in stilte zitten te bidden dat Vlaanderen zich afscheurt.
In de cultuursector is beroering ontstaan over uitspraken van het Vlaams Belang, dat de subsidies wil afschaffen voor stadstheaters die te elitaire producties opvoeren.
EYSKENS: Het Vlaams Belang maakt blunder na blunder, en telkens valt er een ander masker af. Hun idee over theaterbeleid zegt alles over die partij. Ik wil niet in overdrijvingen vervallen, maar het doet mij in elk geval denken aan de jaren dertig, toen de nazi’s ten strijde trokken tegen de Entartete Kunst. De argumentatie is zeer gelijkluidend. Voeg dat bij het wanhopige bochtenwerk over het dragen van de hoofddoek, dat voorzitter Frank Vanhecke tentoon heeft gespreid naar aanleiding van de dreigbrieven tegen het bedrijf Remmery. En bij de onthouding van het Vlaams Belang toen in het Europees parlement de holocaustresolutie werd gestemd. Die onthouding op zichzelf was al verbijsterend, en dan maken ze enkele weken later in het Vlaams parlement over hetzelfde voorstel een bocht van honderdtachtig graden. Naarmate ze zich meer inlaten met het beleid, komen ze bij het Vlaams Belang meer en meer terecht in contradicties, waarin ze hun ware aard vertonen en daarna verloochenen. Dat wordt te weinig onderstreept in de pers.
Koen Meulenaere
‘De VS worden een grote mogendheid op lemen voeten.’
