Karel Vinck mengde zich brutaal in de onderhandelingen over de regeringsvorming. De veelgelauwerde spoorwegbaas is geen stokebrand, dus moet het zijn dat hij in paniek raakt. De NMBS zit op een schuldenberg van zes miljard euro en het afgelopen treinjaar waren zowel het reizigersvervoer als het goederentransport verliesgevend.
Vinck moet orde in het financiële huishouden brengen. Hij kondigde aan dat de productiviteit van de spoorwegmaatschappij met 30 procent omhoog moet. Tegen 2007 vloeien 5000 van de 42.500 werknemers af. Daarbovenop moeten nog eens 3000, waarschijnlijk zelfs 5000 NMBS’ers eruit. De vakbonden zijn ongerust, maar er hoeft niet altijd alleen naar de vakbonden te worden geluisterd als er iets roert bij de NMBS.
Ook de klanten en het bedrijfsleven hebben reden tot bezorgdheid. Productiviteitsverhoging en financiële sanering zijn geen loze slogans. Het leidt ertoe dat de openbare dienstverlener zijn bijdrage tot de mobiliteit – een politieke prioriteit – nog meer afzwakt. Het is nochtans niet gek dat Steve Stevaert het woon-werktreinverkeer nog goedkoper wil. Elke bediende die naar Brussel treint, schept meer ruimte en veiligheid op de autowegen. Uitstel voor de dure investeringen in het Brusselse expresnet biedt de NMBS-begroting financiële ademruimte, maar maakt het hoofdstedelijk stadsgebied alsmaar ontoegankelijker. Het goederenvervoer wil Vinck met een derde inkrimpen en het tweede goederenspoor naar de Antwerpse haven vindt hij te duur. Wat de treinen niet vervoeren, gaat op de vrachtwagen. Met als gevolg: nog meer files, vertragingen voor de ondernemingen en onberekenbare milieukosten. En niet minder belangrijk: verhoging van de productiviteit slaat ook op de afschaffing van onrendabele lijnen, besparingen op de ‘bediening’ in de stations en op de treinen, en dus achteruitgang van het comfort. Meer autonomie in de binnenlandse tarifering betekent niets anders dan prijsverhoging. En uiteindelijk komt het weggesaneerde personeel op rekening van de sociale zekerheid. Kortom, productiviteitsverhoging gaat om meer dan minder en harder werkend personeel.
Een productieve en winstgevende spoorwegmaatschappij is zelden een openbare dienstverlener. Dat leren alle buitenlandse privatiseringsvoorbeelden. Als de gemeenschap ‘openbare dienstverlening’ wenst – de politiek wenst dat inderdaad -, dan moet er boter bij de vis. Vandaar de paniek van Karel Vinck. Hij vreest dat de overheid zijn facturen niet betaalt, zeker nu de regeringsvormers in nauwe begrotingsschoentjes zitten.
Als de nieuwe paarse regering straks niet met hem meespoort, stapt Vinck uit de trein. Dat dit geen loze dreiging is, mag blijken uit het feit dat Luc Van den Bossche nu al over de lippen gaat als zijn opvolger. Na zijn mislukte overstap naar de privésector zit de voormalige socialistische minister van Ambtenarenzaken toch maar te verkommeren aan de top bij luchthavenexploitant BIAC.
Guido Despiegelaere
