Zondag 13 juni: dioxine in het stemhokje.

De regering- Dehaene II begon aan de laatste week van haar bestaan in een nooit geziene sfeer van chaos, wantrouwen en onenigheid. Dat de premier en de vice-premiers van SP en PS onderwijl ook nog een beetje de campagnebelangen van hun partij in het oog moesten houden, maakte het er niet beter op. Jean-Luc Dehaene brak dan wel zijn roadshow af, maar Wim Schamp en zijn partij moesten hem noodgedwongen “profileren” als de crisismanager, de loodgieter in de goede betekenis van het woord.

Maar het zat hem de voorbije dagen niet lekker. In 1996 had hij het naar eigen zeggen al moeilijk om de affaire- Dutroux te managen, omdat hij voor het eerst geconfronteerd werd met een explosief probleem op een hem weinig vertrouwd terrein. Maar het lukte op den duur toch. Deze nieuwe crisis lijkt er één te veel, zo dicht bij de eindstreep. Een crisis zonder duidelijk zicht op oorzaak of omvang van de gevolgen. Het is – in één woord – een verschrikking. Goede punten van Europa op het laatste moment voor de genomen maatregelen veranderen daar maar weinig aan.

Dagen aan een stuk sleepte het kernkabinet zich van crisisberaad naar crisisberaad. Een hele economie wachtte op duidelijke richtlijnen, houvast. Die duidelijkheid kwam er niet direct, omdat het kernkabinet ze ook niet had. Terwijl op het terrein elk uur van onzekerheid dubbel aantikte, was het kernkabinet zelfs nog niet uit de discussie over de modus operandi.

SP-vice-premier Luc Van den Bossche gooide zich met al zijn intellectueel vernuft op het dossier en was ontsteld over het amateurisme dat hij aantrof. “De eenvoudigste remedie om geen negatieve resultaten te bekomen, is geen controles doen. Dat was blijkbaar de redenering van sommigen.” Het huiswerk van Herman Van Rompuy werd volgens hem ook nog ontsierd door wetenschappelijk knoeiwerk. Zo werd er tijd gestoken in het onderzoek van tien stalen die allemaal van hetzelfde bedrijf bleken te komen.

Verwijten gingen heen en weer. Maar er was ook zelfkritiek. Vorige week dinsdag al, toen de affaire losbarstte, was er op een intern crisisberaad van de SP-top niemand die twijfelde aan de fatale blunder van Marcel Colla. De SP’ers bestudeerden de nota- Destickere en trokken dezelfde conclusie: als Colla had gewild, kon hij met die nota op zijn eentje de verkiezingen voor de SP hebben gewonnen. Colla wordt ook het symbool ex negativo om na 13 juni de laatste remmen in de partij weg te nemen voor de verjonging en vergroening van het politiek personeel, of het nu vanuit de oppositie of de meerderheid moet gebeuren. Colla blijft ervan overtuigd dat hemzelf niets te verwijten valt, of het moet zijn dat hij te veel geduld heeft gehad met het getreuzel van het IVK. Ook vindt hij dat hij al op zondag 31 mei de noodzakelijke maatregelen genomen heeft, die Van den Bossche vorige week met meer gezag, vanwege de crisis, kon uitbreiden en doordrukken.

Dat er na 13 juni een parlementaire onderzoekscommissie komt, is nu wel zeker. Karel Pinxten (CVP) en Colla zullen er verschijnen als politici wier carrière van de ene dag op de andere definitief werd afgebroken. Maar deze crisis kan ook een schaduw werpen op de verdere carrière van Dehaene.

Tot ver na 13 juni zal ook de financiële schade moeten worden opgemeten. Schade op korte en lange termijn, want het is niet omdat het vlees en de eieren overmorgen weer gegarandeerd veilig zullen zijn, dat de kopers zullen terugkeren. De averij reikt nu al tot in Azië. Een correspondent uit Singapore meldde ons hoe tot in de lokale kranten crisislijnen zijn geopend. Vraag: “What should I do with the affected food products I have at home?” Antwoord: “If they are from Belgium they should be thrown away or returned to the stores, they will be destroyed by the authorities.” En ook de melk van het merk “Dutch Lady” verdween samen met andere Europese producten uit de rekken.

De directe electorale schade wordt op 14 juni opgemeten. Hoe de Wetstraat aan een potentieel hoogst ingewikkelde regeringsformatie moet beginnen, als de dioxinecrisis nog niet is ingedijkt, is een volslagen raadsel.

Bij de CVP is ondertussen niets meer te merken van het optimisme waarmee de partij de campagne inzette. De christen-democraten zijn als de dood voor het effect van de crisis op het platteland en onder boeren, traditioneel een stevige pijler van het CVP-electoraat. Iedere keer als de PS met de vinger naar de Boerenbond wijst, sterft de CVP een beetje.

Aan de zijlijn kijkt de VLD toe. Die partij praat in deze hele affaire niet zozeer over milieu of volksgezondheid, maar ziet in deze crisis het ultieme bewijs van slecht bestuur. Dat thema bespeelt ook het Vlaams Blok. De Groenen houden zich aan hun verhaal. Ze leerden in 1995 dat een campagne die ook maar de suggestie wekt dat ze over “propere handen” gaat, slecht afloopt. Het was wijlen politiek secretaris Wilfried Bervoets die ooit eens profeteerde dat een ongeluk in de kerncentrale van Doel een gruwelijk geschenk zou zijn voor Agalev. Het werden dan kippen. Maar de Groenen hopen vandaag dat de kiezer niet op de boodschapper zal schieten.

Filip Rogiers

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content