Zoals alle orthodoxe Joden ter wereld zoeken ook die van Antwerpen een genetisch compatibele partner voordat ze trouwen. Maar Antwerpen heeft een eigen verhaal.

‘Toen onze kinderen aan de universiteit in Israël wilden aanschuiven voor een bloedtest, stond er een groot bord: Verboden voor Belgen’, vertelt Pinkas Kornfeld, de voorzitter van de orthodoxe Antwerpse gemeente Mashike Hadass. Het gebeurde een jaar of zeven geleden. ‘We waren uitgesloten van de databank van Dor Yeshorim in New York omdat we onze eigen methode hadden doorgezet.’

Die databank is het werk van Joseph Ekstein, die in de jaren tachtig nochtans met een zeer bijzonder idee was komen aanzetten. Nadat hij vier dochters had verloren aan het Tay-Sachssyndroom, bedacht hij om in de toekomst de kinderen van alle orthodoxe Joden over de hele wereld te laten testen op de ziekte. Het is een ziekte waarbij kinderen veelal overlijden voor hun derde levensjaar. Bij Asjkenazische Joden komt ze zeer frequent voor: 1 keer op de 27 à 31 gevallen, tegenover 1 op de 250 in het algemeen. Lange tijd leefden Joden uit Oost- en Centraal-Europa in getto’s, waar aan inteelt werd gedaan. Dat maakt de prevalentie van de ziekte bij Asjkenazische Joden zo groot.

De methode kreeg veel kritiek, omdat ze herinnert aan aspecten van de eugenetica. In de praktijk zouden twee Joden alleen nog met elkaar trouwen als ze niet allebei dragers zijn van de erfelijke ziekte. Zodra de tijd rijp is, informeren ouders of hun kinderen genetisch bij elkaar passen.

Ekstein wist zijn plannen door te zetten. Hij kreeg de steun van filantropen en richtte zijn databank Dor Yeshorim op. Hij wist massa’s mensen te bewegen, en huurde grote zalen aan Joodse hogescholen om de tests uit te voeren. ‘Met 97 procent van de Joden ter wereld kun je trouwen,’ zegde hij, ‘maar met 3 procent niet.’

‘Het principe op zich vonden we goed’, zegt Pinkas Kornfeld. ‘Hij hield de resultaten geheim om niemand te stigmatiseren. Maar de tests waren duur. Ouders met kroostrijke gezinnen moesten om de twee jaar meermaals tientallen dollars ophoesten. Het ingezamelde bloed gebruikte Ekstein bovendien voor zijn laboratorium. Daarom beslisten we om het zelf te doen. We vonden een dokter in Antwerpen die ons wou testen. Voor amper 5 euro remgeld kwamen we ermee weg.’

Ekstein had het snel begrepen, zegt Kornfeld. ‘In plaats van 500 tests kwamen er uit Antwerpen nog maar 20 binnen. Hij gooide ons uit zijn databank en weigerde onze telefoontjes met vragen over compatibiliteit met anderen nog verder te beantwoorden. Als onze kinderen met een buitenlandse Jood wilden trouwen, moesten we het zelf maar uitzoeken. Aan de entree van zijn testlokalen plaatste hij een bord: Verboden voor Belgen.’ De strijd van Antwerpen met Dor Yeshorim is ondertussen bijgelegd.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content