INFO : Veerle Draulans is natuurkundige en doceert aan TFT-Universiteit van Tilburg & de KU Leuven.
Voor zover ik het me herinner staat het op Juno Beach, op het duinenpad dat strand en zee verbindt met het gloednieuwe Canadese memoriaal in Courseulles-Sur-Mer, Normandië: een sober wit bord, met daarop enkele versregels van Verlaine. Ze trotseren zomerwarmte en herfststormen, altijd vergezeld van het monotone ruisen van de zee. Kwetsbare verzen die hun bijdrage leverden aan de recente wereldgeschiedenis, zonder dat de dichter dit bedoelde.
Les sanglots longs
Des violons
De l’automne
Wie het moest weten, was er van op de hoogte: deze versregels uitgezonden door de BBC op 1 juni 1944 betekenden: landing van de geallieerde troepen binnen de week. De volgende versregels meldden: start de sabotageacties, binnen de 48 uur is het zover…
Blessent mon coeur
D’une langueur
Monotone
Eigenlijk passen de tristesse en nostalgie die uit Verlaines woorden oplichten beter bij de novemberherdenkingen van Wereldoorlog I. 11 november associeer ik met mistig weer, heggen vol spinnenwebben en het treurende ouderpaar van Käthe Kollwitz in Vladslo.
Maar 11 november is ook een moment van hoop: uitgerekend de herdenking van het staakt-het-vuren op 11.11, om 11 uur in de ochtend, is sinds 1966 het geijkte, symbolische moment van internationale solidariteit in Vlaanderen. Jaar na jaar blijven honderden vrijwilligers de samenleving wakker schudden. Dit jaar onder de slogan: de tijd loopt… De Verenigde Naties formuleerden acht zogenaamde millenniumdoelstellingen. Ze lijken ambitieus, maar in feite zijn het basiselementen die menselijke waardigheid moeten garanderen voor allen: tegen 2015 de grootste armoede en honger verbannen, wereldwijd basisonderwijs verzorgen voor iedereen, mannen en vrouwen gelijk behandelen, kindersterfte terugdringen, de gezondheid van moeders verbeteren, strijd leveren tegen aids, malaria en andere ziektes, actief werk maken van een duurzaam milieu, streven naar mondiaal partnerschap voor ontwikkeling…
De tijd loopt inderdaad. Een groep studenten en docenten van de Tilburgse Theologische Faculteit verblijft momenteel in Malawi, Zuidelijk Afrika. Via internet confronteren ze ons dagelijks met het drama dat daar dreigt. De levensverwachting ligt er op 41 jaar, de aidsproblematiek is er torenhoog, bijna de helft van de bevolking is 14 of jonger. Honger maakt er op grote schaal slachtoffers. 5 miljoen mensen hebben dringend hulp nodig, maar nu al vreest men dat die voor 2 miljoen mensen te laat komt. Ondertussen focussen de mediaschijnwerpers op Pakistan…
Op een dag als 11 november liggen herinnering en strijdbaarheid dicht bij elkaar. Het nooit meer oorlog, de bijbelse symboliek van zwaarden omsmeden tot ploegijzers, make poverty history. De beelden in Vladslo zijn sprekend in hun samengebalde emotie van verdriet om zoon Peter, als achttienjarige vrijwilliger in 1914 gesneuveld in de buurt van Diksmuide, ver van huis. In 1942 zou Käthe, inmiddels geminacht door de na-zi’s vanwege haar kunst, ook nog haar kleinzoon verliezen op een slagveld ergens in Rusland… Maar de beelden in Vladslo manifesteren meer dan het verdriet om zoon Peter. Ze dragen de droefheid van alle ouders om hun overleden kind, in Malawi, in Pakistan, of waar dan ook. Misschien is het vervolg van Verlaines Chanson d’ automne wel voor hen geschreven:
Je me souviens
Des jours
Anciens
Et je pleure
VEERLE DRAULANS
