Aan de verkiezing van Barack Obama gaat een eeuwenlange emancipatiestrijd vooraf. De strijd voor gelijkberechtiging van blanken en zwarten was bloedig, maar hardnekkig. Zelfs met een zwarte in het Witte Huis, is de achterstelling van de niet-blanke Amerikanen nog lang niet ten einde.

1847

GEBOREN IN SLAVERNIJ

Bob Lemmons werd circa 1847 als slaaf geboren in de buurt van San Antonio. Toen de slavernij op 18 december 1865 na een bloedige burgeroorlog (1861-1865) werd afgeschaft, kwam Lemmons onder de hoede van een rancher wiens naam hij overnam. Na de dood van zijn baas kocht hij zijn eigen ranch. In die woelige, wilde jaren kende hij Billy the Kid persoonlijk. Hij overleed in 1947, het jaar waarin hij 100 werd.

1904

VROUW OP DE BRES

Tijdens de Grote Depressie lanceerde president Franklin D. Roosevelt een ‘new deal’. Zijn vrouw Eleanor moedigde de oprichting aan van een ‘Zwart Kabinet’, een groep van vooraanstaande zwarte Amerikanen die het herstelprogramma van haar man mee vorm moesten geven. Mary McLeod Bethune (1875-1955) was een van die adviseurs. In 1904 startte ze met 1,5 dollar een school voor zwarte meisjes in Daytona.

1920

BACK TO AFRICA

Na de Eerste Wereldoorlog reageerden de blanken enorm heftig op de zwarte eis van gelijkberechtiging. In de ‘Red Summer’ van 1920 waren er rassenrellen in verschillende steden. De Jamaicaanse immigrant Marcus Garvey (1887-1940) richtte de Universal Negro Improvement Association (UNIA) op. Tegelijkertijd ijverde hij voor de oprichting van een onafhankelijke staat voor voormalige slaven op het Afrikaanse continent. Hij werd wegens fraude opgepakt en gedeporteerd. Hij stierf in 1940.

1947

EXIT GENTLEMAN’S AGREEMENT

In 1947 werd Jackie Robinson (1919-1972) de eerste zwarte speler in de ‘major league’ van het baseball. Hij speelde voor de Brooklyn Dodgers. Daarmee kwam een einde aan de ‘baseball color line’, ook wel de ‘gentleman’s agreement’ genoemd: de ongeschreven wet dat Afro-Amerikaanse spelers en latino’s met Afrikaans bloed alleen in hun eigen ‘negro leagues’ mochten spelen.

1955

SAMEN OP DE BUS

In december 1955 weigerde Rosa Parks haar plaats af te staan aan een blanke buspassagier in Montgomery, Alabama. De National Association for the Advancement of Colored People of de NAACP vroeg de 26-jarige dominee Martin Luther King om als woordvoerder op te treden van een vreedzame campagne van burgerlijke ongehoorzaamheid die volgde op de actie van Parks. Een jaar later, in december 1956, besliste het Hooggerechtshof dat zwarten op de bus op dezelfde plaatsen mogen zitten als blanken.

1963

‘I HAVE A DREAM’

‘I have a dream’, zo begon Martin Luther King zijn toespraak na afloop van een massamanifestatie in Washington op 28 augustus 1963. In november werd president John Fitzgerald Kennedy vermoord. De behandeling van de ‘civil rights bill’, die al jaren aansleepte, kwam in een stroomversnelling. In juni 1965 werd de rassenscheiding in de Verenigde Staten officieel opgeheven. Martin Luther King kreeg in 1964 de Nobelprijs voor de Vrede en werd in 1968 vermoord.

1965

BLACK POWER

De zwarten hadden dan wel dezelfde rechten als de blanken, dat deed het raciale geweld in de Verenigde Staten niet luwen. Malcolm X (1925-1965) richtte de Black Muslimbeweging op en was een voorstander van gewapende zelfverdediging. Hij werd in februari 1965 in nooit opgehelderde omstandigheden vermoord. In augustus van datzelfde jaar braken in de wijk Watts van Los Angeles rellen uit. Die sloegen over naar 43 andere steden in de VS.

1972

IN HET CONGRES

Shirley Chisholm (1924-2005) was het eerste vrouwelijke federale parlementslid van Afro-Amerikaanse afkomst. Ze zat van 1969 tot 1982 in het Huis van Afgevaardigden. In 1972 was Chisholm ook de eerste zwarte kandidaat voor het presidentschap (voor een grote partij – in casu de Democraten), twaalf jaar voor Jesse Jackson. Ze moest het afleggen tegen George McGovern, maar kreeg toch 152 partijafgevaardigden achter zich.

1984

‘EVENTJES’ MISS AMERICA

In 1984 was Vanessa Williams (45) de eerste zwarte schone die verkozen werd tot Miss America. Omdat ze zich naakt zou hebben laten fotograferen werd de titel haar ontnomen. Ze bouwde een bescheiden carrière op als zangeres (Save the best for last) en actrice (Kiss of the Spiderwoman). In 2008 haalde ze haar universitair diploma.

1988

DROMEN VAN HET WITTE HUIS

Dominee Jesse Jackson (67) was een naaste medewerker van Martin Luther King. Twee keer deed hij een gooi naar het Amerikaanse presidentschap, in 1984 en in 1988. Daarmee is hij de wegbereider van de presidentiële ambities van Barack Obama. Jackson was de belangrijkste woordvoerder van de zwarte Amerikanen in de jaren tachtig en negentig.

1990

BAAS VAN HET LEGER

Colin Powell (71) was de eerste zwarte Amerikaan die opperbevelhebber werd van het leger. Onder zijn leiding vielen de Amerikanen in 1990 Irak binnen. Hij werd in 2001 de eerste zwarte minister van Buitenlandse Zaken. Vorige maand steunde hij openlijk de campagne van Barack Obama, terwijl hij toch zijn leven lang had samengewerkt met Republikeinse ministers en presidenten (Ronald Reagan, Caspar Weinberger, George Bush en George W. Bush).

2005

EEN VROUW OP ‘STATE DEPARTMENT’

Condoleezza Rice (53) volgde Colin Powell op als minister van Buitenlandse Zaken in 2005. Daarmee was zij de eerste zwarte vrouw in die hoge functie. De eerste (blanke) vrouw die gestalte gaf aan het buitenlandbeleid van de VS, was Madeleine Albright.

2008

BAAS VAN DE WERELD

Barack Obama (47) werd op 4 november 2008 verkozen tot president van de Verenigde Staten. Zijn 43 voorgangers waren blanken.

DOOR karl van den broeck