Weg die natiestaat, zegt rabbijn Frohman. ?Mochten we de Palestijnen niet hebben gehad, dan moesten we ze uitvinden.?
Een spreker op de conferentie van Joden voor de Vrede die met meer dan de gebruikelijke verbazing aanhoord werd, was de rabbijn Menachem Frohman van Tekoa, een nederzetting op de Westelijke Jordaanoever. Frohman is een der stichters van de ultranationalistisch-religieuze beweging Gush Emunim, de ideologische voorhoede van de settlers in de Gebieden, de voorvechters van ?Groot-Israël?. Hij noemt zich met enig genoegen een ?primitieve jood?.
Wat was hij komen doen in Brussel ? ?Voor een primitieve jood als ik het Heilig Land, het land van God, verlaten, dat is een hele opgave. Het land verlaten is in zekere zin, God verlaten. Daar moet je, volgens de regels van het judaïsme, een echt goede reden voor hebben. Die reden, voor mij, is de vrede.?
Maar wat bedoelt hij met vrede, de rabbi die op de Westbank woont ? Het is niet eenvoudig dat aan iemand van een krant uit te leggen : ?Ik geloof niet dat vrede een compromis is. Soms, om praktische redenen, kan je compromissen gebruiken om vrede op te bouwen, maar vrede zelf is iets dat dieper ligt. Soms moet je wel ook met je vrouw, je vader, je zoon, mensen met wie je diepe relaties wil , compromissen sluiten die de vrede dienstig zijn. Maar die compromissen zijn niet de vrede zelf. Vrede tussen joden en Palestijnen in het Heilig Land is iets anders dan de politieke vraag hoe je de voorwaarden voor vrede bij elkaar krijgt. Ik vind dat de natiestaat zijn tijd gehad heeft, en dat het geen erg succesvolle notie is geweest. Ik denk altijd dat de nazi’s het extreme voorbeeld van de natiestaat aandroegen.?
GEZAMENLIJKE HOOFDSTAD
Frohman : ?Wij en de Palestijnen verschillen van godsdienst en cultuur, maar ik zie geen enkele reden waarom wij joods geld, joodse wegen zouden moeten hebben en zij… Dat alles kunnen we veel beter gezamenlijk houden. Wat ik een menselijke staat in het Heilig Land zou noemen, is twee staten op hetzelfde grondgebied. Wij zijn zo met elkaar vervlochten, joden en Palestijnen, dat het moeilijk is ons een onafhankelijke joodse staat in te denken, maar het is bijna onmogelijk ons een nationalistische Palestijnse staat in te denken. Kijk naar de kaart : zij zijn overal, en wij ook. Het enige wat ik zo kan zien, is dat we de politieke problemen voorlopig zouden oplossen, en dat dan géén vrede noemen : dat zijn de voorwaarden voor vrede. Door een nieuwe staatsvorm te suggereren om de natiestaat te vervangen. Dat zal veel interessanter zijn, een ware revolutie. En ik zou bijna zeggen, als er niet zoveel bloedvergieten aan te pas kwam, voor die revolutie hebben wij de Palestijnen nodig. Als ze er niet waren, zouden we ze moeten uitvinden. Want mijn traditie en cultuur zal alleen aan die revolutie beginnen in confrontatie met de andere cultuur.
Het kan natuurlijk alleen gradueel gaan. De eerste stap is een Palestijnse staat oprichten. Maar wat kan de hoofdstad zijn van die staat ? Jeruzalem natuurlijk. Maar Jeruzalem is ook de hoofdstad van Israël. Aha ! Stap voor stap gaan we de goede richting uit. Naar de menselijke staat. Dit is de enige manier om het bloedvergieten te stoppen. Want wie kan Jeruzalem opgeven ? Zie je één Israëlische leider die Jeruzalem kan opgeven ? Zie je één Palestijnse leider die Jeruzalem kan opgeven ? Kan je je een Palestijnse staat voorstellen met Nabloes als hoofdstad ? Of Ramallah ? Niemand kan Jeruzalem opgeven.
Natuurlijk moeten we rekening houden met de manier van denken van de mensen. Dus moeten we aanvankelijk spreken over de Onafhankelijke Staat Israël of over de Onafhankelijke Staat Palestina. Maar omdat die twee staten heel gauw een gemeenschappelijke hoofdstad zullen hebben, zullen ze toch zo nationalistisch niet zijn.?
Dan is hij er niet tegen in een Palestijnse staat te wonen : ?Ach, ik neem die Palestijnse staat zo ernstig niet. Of de staat Israël… Ik ben vrij, want ik ben een burger van de staat van God, zoals wij zeggen. Ingewikkeld ? De situatie in het Heilig Land is zo complex dat we de knoop maar moeten doorhakken, en naar een eenvoudiger oplossing gaan zoeken. Soms worden de posities zo krankzinnig, dat alleen een krankzinnige oplossing nog realistisch is.?
S.V.E.
