In De Wereldverbeteraars op Kanaal Z proberen denkende Vlamingen de mens een mooiere toekomst te geven. In Knack krijgt u telkens een voorsmaakje.

Wat hij zou doen mocht hij de onbeperkte macht hebben om de wereld te verbeteren? ‘Macht maakt corrupt’, zegt Marc Buelens. ‘En absolute macht maakt absoluut corrupt. Dus ik begin zeker met een tegenmacht te creëren, een parlement dat mij controleert. En omdat macht corrupt maakt, zou ik uit alle macht corruptie bestrijden. Dat is mijn eerste punt: ik zou overal ter wereld proberen de corruptie tegen te gaan. Corruptie maakt alle hefbomen kapot die we hebben om de wereld beter te maken: wetenschap, democratie en de vrije markt.’

En hoe zou hij dat doen, de corruptie bestrijden? ‘Wel, ik ga in de leer bij stichtende voorbeelden die dat al gedaan hebben. Ik zou in ieder geval mensen uit Singapore uitnodigen om sleutelposities in te nemen. Voorts zou ik mensen met belangrijke jobs voldoende belonen en grondig screenen op hun ethische kwaliteiten. En ik zou beloningssystemen koppelen aan loyale inzet en niet langer aan absurde, risicovolle prestaties.’

Marc Buelens is hoogleraar aan de Vlerick Leuven Gent Management School, auteur en columnist bij ons zusterblad Trends. Op dinsdag 26 januari is hij de voorlaatste gast in het interviewprogramma De Wereldverbeteraars op Kanaal Z. Er zijn dus drie mechanismen die de wereld systematisch beter maken, legt hij uit. ‘Van wetenschap en technologie is dat bekend: technologie brengt ons op de maan, geeft ons de gps en nieuwe medicatie. Bijna iedereen zal wel erkennen dat dat de mensheid vooruit helpt. Dat geldt ook voor democratie. Als mens zijn wij gediend met inspraak en participatie, dus de democratie is een van de pijlers van een goede samenleving. Een democratie corrigeert zichzelf: als de Amerikanen Bush beu zijn, dan mag Obama het proberen. Daarom is een democratie superieur aan een dictatuur – een dictatuur heeft de neiging om altijd dezelfde fouten te maken, steeds sterker.’

Hoe is onze democratie eraan toe? ‘Ik denk dat die in een overgangsfase zit’, zegt Buelens. ‘We zijn wat uitgekeken op ons systeem. Ik las onlangs een uitspraak van een of andere miss die zei: “Wij moeten als miss intelligente uitspraken doen, en politici moeten er goed uitzien voor de camera.” Zo zie je dat onze democratie stilaan de verkeerde accenten legt. Het domste wat we kunnen doen, is de democratie buitengooien. We moeten nadenken over alternatieven – en dan laat ik in het midden of dat met referendums is, of met internet, of met televoting of wat dan ook. Maar we moeten investeren in nieuwe vormen van democratie.’

Dat de democratie niet zomaar kan worden geëxporteerd, heeft de oorlog in Irak bewezen. ‘Iedereen die in volle vrijheid kan antwoorden, kiest voor de democratie’, zegt Buelens. ‘Maar als de structuren van dien aard zijn dat de mensen bang zijn om gefolterd te worden als ze van die democratische rechten gebruik maken, dan verkiezen ze uiteraard een dictatuur. Dus je moet zo’n proces veel langzamer aanpakken, en zeker niet door met bommen te gooien. Als je mensen wilt overtuigen van de weldaden van de westerse beschaving, is het beter om hen goede medicatie te geven, drinkwater, dvd-spelers, goede moskeeën – noem maar op.’

Dat brengt ons bij het derde wereldverbeterende systeem: de vrije markt. Ook die moet vrij zijn van corruptie en misleiding. ‘De markt moet transparant zijn’, aldus Buelens. ‘De koper moet weten wat hij koopt. Telkens opnieuw probeert men die vrije markt te omzeilen. Door monopolies te creëren. Door misleidende reclame. Door in te spelen op heel bizarre behoeften en die te exploiteren. In veel landen die kennismaken met de vrije markt ontbreekt die transparantie volledig. Zelfs in een land als Amerika heeft men onlangs mogen vaststellen dat de interestvoeten die mensen er betalen op hun visakaarten absoluut niet doorzichtig waren. Dus de vrije markt is niet slecht, het zijn de trucs die men hanteert om de transparantie tegen te houden, die de weldaden van de markt afremmen.’

DE WERELDVERBETERAARS, MET MARC BUELENS, DINSDAG 26 JANUARI OM 22 UUR OP KANAAL Z. HERHALINGEN OP ZATERDAG 30 EN ZONDAG 31 JANUARI.

DOOR JOëL DE CEULAER

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content