Het debat over genetisch gemodificeerde organismen lijdt aan een schrijnend gebrek aan zelfreflectie.
Hoe komt het toch dat genetische manipulatie de gemoederen blijft beroeren? Op een debat over genetisch gemodificeerde organismen (ggo’s) van de KU Leuven schold een activiste onlangs een vertegenwoordiger van de zaadgigant Monsanto uit voor ‘moordenaar’. Greenpeace is in de weer om Zweedse wetenschappers te mobiliseren tegen de technologie. De angst dat de Zweden een Nobelprijs zouden toekennen aan, bijvoorbeeld, de Belgische biotechnoloog Marc Van Montagu, is groot.
Wetenschappelijk coördinator Joost Dessein van het Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek analyseerde met twee collega’s de onverkwikkelijke heisa rond een veldproef met genetisch gemodificeerde aardappelen in Wetteren: op 29 mei 2011 bestormden activisten het veld en vernietigden een deel van de proef. In de analyse, die ook in Sociologia Ruralis verscheen, vragen de auteurs zich af waarom een dialoog over ggo’s steevast ontaardt in ’twee tegenstrijdige monologen’.
‘In alle debatten steekt één constante de kop op’, stellen ze. ‘Hoewel alle betrokkenen benadrukken dat ze op een constructieve en democratische manier de dialoog willen aangaan, blijven de gepolariseerde – elkaar wederzijds uitsluitende – posities een inclusief debat blokkeren.’ Cruciaal is dat er steeds meer aandacht komt voor grenzen aan de wetenschappelijke vooruitgang. De sleutelvraag is fundamenteler dan de vraag of een technologie werkt. De sleutelvraag is of een technologie bijdraagt aan een duurzame ontwikkeling van onze wereld.
Vroeger focusten de activisten in hun obsessie met ggo’s op gezondheidsproblemen. Omdat dat niet houdbaar bleek, concentreerden ze hun aandacht vervolgens op duurzame landbouw. Terwijl verdedigers van ggo’s stellen dat hun techniek juist bijdraagt aan een duurzame landbouw, al was het maar omdat er veel minder pesticiden hoeven te worden gebruikt. De patstelling verschuift dus mee met de verandering van focus. Uiteindelijk kunnen Dessein en zijn collega’s alleen maar pleiten voor meer zelfreflectie bij alle betrokkenen.
Wetenschappers ploegen ondertussen naarstig voort. Wouter Boerjan van het Vlaams Instituut voor Biotechnologie bevestigt in Proceedings of the National Academy of Sciences dat een veldproef met genetisch gemodificeerde populieren veelbelovende resultaten oplevert. En The Plant Journal toont aan dat de genen voor componenten uit visolie die gunstig zijn voor onze gezondheid, probleemloos tot expressie kunnen worden gebracht in de huttentut – een plant die als biobrandstof van de tweede generatie wordt gebruikt. Dat zou op termijn de druk op wilde vispopulaties kunnen verminderen.
De sleutelvraag is of ggo’s bijdragen aan een duurzame ontwikkeling van onze wereld.
