Europa accepteerde het vluchtelingenakkoord met Turkije uiteindelijk met een wasknijper op de neus.
Hoewel Turkije niet alles kreeg wat het vroeg, blijft Europa toch achter met het ongemakkelijke gevoel dat het voor het akkoord over de migratiecrisis diep door het stof moet. De indruk is gewekt dat de trotse Europese Unie zich schikt naar de wensen van een regime dat steeds minder rekening houdt met de vrije meningsuiting en de principes van de rechtsstaat. Tegelijk heeft bijvoorbeeld Angela Merkel allang begrepen dat het verzwakte Griekenland de vluchtelingenstroom niet alleen kan afremmen of in betere banen kan leiden.
Het akkoord met Turkije is niet uit liefde geboren. Wat de Turkse regering over Europa denkt, bleek duidelijk op de dag dat de Turkse premier met de Europeanen aan tafel zat. In Ankara beschuldigde president Recep Tayyip Erdogan er België net niet van dat het met terroristen heult omdat het Koerdische sympathisanten toeliet om in Brussel tegen het Turkse Koerdenbeleid te manifesteren. Maar in de diplomatie is het hemd altijd nader dan de rok. Dat was ook al het geval toen Europese landen in een niet zo ver verleden hand- en spandiensten verleenden aan lelijke dictaturen in de Arabische wereld zoals die van kolonel Khadaffi in Libië.
Het is trouwens ook heel diplomatiek dat de gesprekken over een Turks lidmaatschap van Europa opnieuw op gang worden gebracht. De Europeanen weten dat het nooit zover komt en de Turken weten dat ook. Maar Europa had de deal met Turkije vorige week nodig omdat de migratiecrisis aan de cohesie in de eigen samenleving vreet. De opmars van rechtse populisten in landen zoals Nederland, Frankrijk en Duitsland maakt duidelijk dat het migratieprobleem het hele politieke centrum in Europa kan onderuithalen. Dat zou vrijwel zeker ook het einde van de Europese Unie als politiek project betekenen.
Angela Merkel heeft haar houding tegenover de vluchtelingen niet veranderd. Ze plooide wel voldoende, en accepteerde dat de Europese buitengrenzen de facto worden gesloten. Zoals de zaken er nu voorstaan, vangt Berlijn trouwens te veel wind. Het economische zwaargewicht Duitsland kan de hele Unie ook politiek niet alleen dragen. Dat is niet goed voor Duitsland en het is niet goed voor Europa. Daarom vraagt de voormalige bondskanselier Gerhard Schröder terecht om, zeker in het vooruitzicht van het Britse referendum over een eventuele brexit, werk te maken van een herstel van de vertrouwde Frans-Duitse as (zie interview hiernaast).
Hubert van Humbeeck
Duitsland vangt te veel wind en kan de hele Unie politiek niet alleen dragen.
