Door de toenemende energiebehoefte zal Noord-Amerika de komende decennia behalve olie ook grote voorraden aardgas moeten invoeren. De grootste importeur van vloeibaar gas in de Verenigde Staten, het Belgische energiebedrijf Tractebel, onderzoekt de haalbaarheid van een extra terminal.
EEN BERICHT UIT MEXICO
Het energieplan van president George Bush liet er geen twijfel over bestaan. Om aan de stijgende energievraag te voldoen, moest en zou er zwaar geïnvesteerd worden. At home, in eigen land, moest de productiecapaciteit omhoog. Amerika kon het zich niet veroorloven om nóg afhankelijker te worden van buitenlandse olieleveranciers. En dus dienden er zo snel mogelijk extra geld en middelen te worden vrijgemaakt voor de ontginning van de eigen oliebronnen. Kolen en kernenergie moesten op grotere schaal worden ingezet.
Het was mei 2001, de economie draaide nog vrij goed. Er volgde een stroom aan investeringen. ‘De ene centrale na de andere werd gebouwd, terwijl de oude bleven verder draaien. Plots waren er met de terugval van de economische activiteit tijdelijk centrales te veel,’ vertelt Dirk Beeuwsaert, hoofd van Tractebel EGI (Elektriciteit en Gas Internationaal) tijdens een bezoek aan Mexico, ‘een overcapaciteit op korte termijn.’ Maar op langere termijn zou die de dermate stijgende vraag naar energie niet kunnen opvangen. De vraag naar elektriciteit zou volgens het rapport van de regering-Bush in de komende twintig jaar stijgen met 45 procent. De olieconsumptie zou toenemen met 33 procent. Het verbruik van aardgas zou nog sterker groeien: met niet minder dan 50 procent. Vooral die laatste markt kende de voorbije decennia een ware expansie.
Gas wordt een steeds belangrijkere energiebron voor de productie van petrochemicaliën en voor krachtcentrales. In Amerika stappen steeds meer elektriciteitsbedrijven over op aardgas: de meest efficiënte en minst kapitaalintensieve centrales zijn immers gascentrales. Het gros van het Amerikaanse gas, zowat 87 procent, is momenteel afkomstig van de eigen bodem – het overige gas wordt ingevoerd vanuit Canada. Maar volgens Beeuwsaert hebben de inlandse bronnen hun maximumcapaciteit bereikt. De laatste nog onontgonnen grote bron ligt in Alaska. Maar de exploitatie ervan is peperduur. Alaska ligt gigantisch ver weg, het transport via de pijpleidingen is onbetaalbaar. Verschillende studies strandden op de kostprijs voor het project.
Veel mogelijkheden resten de Verenigde Staten dus niet. Er zijn wereldwijd nog grote gasvoorraden – gemeten aan de consumptiegraad van 2002 zijn die veel omvangrijker dan de olievoorraden. Maar ze liggen ver weg van de verbruikersmarkten. Op wereldschaal gezien, bevinden de grootste reserves zich in de vroegere Sovjet-Unie en het Midden-Oosten. Voor de markten in Amerika zijn er dichterbij gelegen bronnen die in de toekomst gas zouden kunnen leveren: voor een deel op het eigen continent en in de Stille Oceaan. De meest efficiënte manier voor het transport is in vloeibare vorm in speciaal daartoe ontworpen aardgastankers. Het gas wordt vloeibaar gemaakt door het af te koelen. Daardoor krimpt het tot een zeshonderdste van zijn normaal volume. De speciale LNG-carriers (LNG staat voor liquified natural gas) houden het koel zodat het onder normale omgevingsdruk vervoerd kan worden. Eenmaal in de haven aangekomen, moet het opnieuw naar gas worden omgezet. Een principe dat al twee decennia lang wordt toegepast in Zeebrugge. Via de gasterminal voert België aardgas in uit Algerije. Het gas wordt dan vervolgens via het pijpleidingennetwerk in België verspreid.
EXPLOSIEVE GROEI
De toenemende vraag naar gas zal ook de vraag naar LNG opdrijven. Als de markt van vloeibaar aardgas vandaag in Amerika amper 1 procent van de totale energiemarkt vormt, rekent men voor de komende jaren met een uitbreiding tot 5 à 10 procent. LNG, dat totnogtoe louter gezien werd als een manier om gas te transporteren, wordt een middel in de omvorming van de gasmarkt. Het biedt de mogelijkheid dat er zich precies zoals voor de oliemarkt ook een wereldmarkt voor gas vormt.
De LNG-handel concentreert zich op dit moment rond twee regio’s: een gebied rond de Atlantische Oceaan, een tweede kern rond de Stille Oceaan. De traditionele markt van LNG – LNG wordt sinds meer dan dertig jaar verhandeld – bevindt zich vooral in Azië. Japan en Zuid-Korea zijn de grootste invoerders van LNG – gevolgd door Frankrijk. Het bassin van de Atlantische Oceaan is een nieuwe markt, een van de grootste groeimarkten. Voor Tractebel vormt de markt een link tussen Europa en Noord-Amerika.
Tractebel, de energiepoot van het Franse Suez, wist zich op de Amerikaanse LNG-markt een uitzonderlijke positie te verwerven. Door de overname van CABOT LNG in 2000, toen de grootste invoerder van vloeibaar gas in de VS, kreeg het Belgische energiebedrijf de gasterminal in Boston (Everett) in handen. Een terminal die op piekdagen in 35 procent van de regionale markt kan voorzien. Tractebel werd toen de grootste invoerder van LNG in Noord-Amerika.
De Verenigde Staten tellen in totaal vier LNG-terminals: drie aan de oostkust, een vierde in Louisiana. Tractebel bestudeert de haalbaarheid van een vijfde terminal. Het zou gaan om een toeleverancier voor de markt in Florida. Die is sterk gesloten en laat de bouw van een terminal niet toe door een strenge regelgeving inzake milieu en de grote bevolkingsdichtheid langs de kuststrook. Om tegen een haalbare prijs toch gas te kunnen invoeren, zou de terminal in Freeport op de Bahama’s worden gebouwd. Het gaat om een van de projecten die Tractebel overnam van Enron na zijn faillissement. Twee andere bedrijven zijn nog in de running voor een soortgelijk project. Maar Tractebel schat de kans groot dat het zelf de zaak binnenhaalt.
NOORD-AMERIKA
Niet alleen de Verenigde Staten zullen getroffen worden door de stijgende vraag naar gas. Ook Mexico zal in de komende jaren op de import aangewezen zijn. Mexico beschikt over een groot potentieel aan gas, maar slaagt er niet in om te voorzien in de productie van zijn eigen gas. De infrastructuur is er te weinig ontwikkeld om nieuwe capaciteit aan te kunnen. Dirk Beeuwsaert: ‘In 2001 voerde het land al 11 procent meer in uit de Verenigde Staten dan in 2000. De consumptie is er gestegen, maar de productie gedaald. Tussen 1999 en 2010 zou de vraag naar gas met 3,4 à 5 procent per jaar toenemen.’ Door de stijging van de import zal ook LNG er een steeds belangrijkere rol spelen. Tractebel bestudeert er de bouw van een nieuwe terminal in Lazaro Cardenas op de westkust.
Sinds jaren werkt Mexico aan de liberalisering van de energiemarkt. Maar de overheid beschikt niet over voldoende kapitaal om de markt klaar te stomen en een efficiënt systeem op te zetten. Per jaar zou bijvoorbeeld 10 miljard dollar aan investeringen nodig zijn in de olie- en de gasactiviteiten. Maar Mexico zal dat kapitaal niet kunnen inzetten.
Een aantal privébedrijven heeft zich inmiddels op de markt ingekocht. Tractebel opende er vorige maand een cogeneratiecentrale in Monterrey voor de productie van elektriciteit en stoom. Een project dat ook door Enron was opgezet, maar door zijn financiële problemen niet was afgewerkt. In Mexico telt Tractebel 2 krachtcentrales. Het begon er zijn activiteiten in 1998 in de sector van de gasdistributie. Vandaag beschikt de groep er over drie gasdistributiebedrijven. Mexico is voor Tractebel van strategisch belang, omdat het een geïntegreerde aanpak van de energiemarkt toelaat. Beeuwsaert: ‘Door het gecombineerde aanbod van diensten in zowel gas als elektriciteit op de Mexicaanse markt, is het mogelijk om flexibel in te spelen op de behoeften.’ Maar als project binnen het globale Suez dat in 2001 meer dan 42 miljard inkomsten genereerde, vertegenwoordigen de activiteiten in Mexico maar een peulenschil.
Ingrid Van Daele
