Jacques Attali, oud-medewerker van de Franse president François Mitterrand oogstte onlangs hilarische reacties met zijn voorspelling dat binnen afzienbare tijd, als gevolg van recente maatschappelijke veranderingen, polygamie wettelijk mogelijk zal worden.
Voorspellen is een hachelijke bezigheid. 25 jaar vooruitkijken heet al sciencefiction.
Wie had 25 jaar geleden durven te voorspellen dat een politiek partijtje, waarvan de enige verkozene in de Kamer een grijs heertje was, die nooit wat zei en altijd verschrikt keek, alsof hij net in de lift iets onbetamelijks had gezien, de grootste partij van Vlaanderen zou worden?
Wie in 1971 had durven te beweren dat Knack ooit zijn 35e verjaardag zou vieren en wekelijks door bijna 700.000 Vlamingen zou worden gelezen, zou zonder meer zijn weggelachen.
En toch, midden februari viert dit blad zijn 35-jarig bestaan. Vandaar de nieuwe, haast feestelijke opmaak van het eerste nummer van 2006 dat u in de hand houdt. De nieuwe opmaak, die het leesplezier van het blad nog zal verhogen, bevat geen populistische toegevingen. Wat niet voor de hand ligt in tijden waarin kranten en bladen, op zoek naar een nieuwe koers, met formaten experimenteren, met Berliner of tabloid, met zogenaamde ‘open voortreinen’ en met katernen die als Russische poppen in elkaar schuiven.
Zelfs het televisienieuws geraakt ‘getabloidiseerd’ – hier een fraaier woord voor ge- murdoch-iseerd. Het nieuws moet niet alleen sneller, ook korter, liefst op de maat van een gsm-scherm, niet langer dan een sms. En zeker op het niveau van de grootste gemene deler.
In Nederland bracht een krant, geheel opgetrokken volgens de nieuwe richtlijnen van de mediagoeroes, het nieuws van de overstroming in New Orleans in een bericht niet veel groter dan een bierviltje. Want dergelijk nieuws, oordelen de nieuwe whizzkids die de mediatoekomst kunnen voorspellen, interesseert de mensen niet, want te ver van hun bed. Het gaat, volgens de jongste berichten, niet goed met die krant.
Onder invloed van de televisie, zo schreef Ron Kaal in het kerstnummer van HP/De Tijd, verschuift het nieuws van het hoofd naar het hart. Veronderstellingen en overwegingen krijgen de waarde van feiten. Een aaneenrijging van oneliners of een scheldpartij heten nu een interview.
Politici werken koortsachtig aan hun Britney Spears-gehalte – de uitdrukking is van Noël Slangen – in de veronderstelling dat hun naam in een blad of hun verschijning op het scherm de verkoop of de kijkcijfers omhoogjagen.
Henk Hofland, een veteraan van vele mediaveldslagen, verwoordde het een tijd geleden een beetje rauw, maar daarom niet minder juist. Hij had het over ‘ een zoektocht naar de absolute platheid in combinatie met de absolute grofheid, ten behoeve van een geestelijk lompenproletariaat dat de hoogste oplagen en de beste kijkcijfers garandeert‘.
Vorig jaar echter constateerde de bekende Franse televisiejournaliste Christine Ockrent, na het Franse referendum over de Europese grondwet, enigszins geschrokken, dat de hele bovenlaag van de Franse samenleving als gevolg van het geboden televisiespektakel had afgehaakt en dat alleen zij die niet geïnformeerd maar geamuseerd wilden worden voor hun scherm waren gebleven.
De kwaliteit van een blad ligt in de verslaggeving, niet in de commentaren. Het was de oude stelregel die gold bij de Engelse zondagskrant The Observer, een blad dat de eeuwen trotseerde en toch vanaf het volgende nummer geberlinerd wordt.
De stelregel van The Observer verschilt eigenlijk niet van de opdracht die de eerste Knack-redactie meekreeg van de stichter en uitgevers van het blad: ‘ Wat er staat moet juist zijn.’
En zelfs dat zorgde in politieke kringen, die nooit weten wat ze aan moeten met een blad dat echt onafhankelijk is, geregeld voor ergernis.
Johan Anthierens, die bij dit weekblad een van zijn meest vrije en zeker zijn creatiefste periode doormaakte, schreef hierover: ‘ Links verfoeit die burgerlijke vetgans, rechts verfoeit onze subversieve drijverijen, links en rechts lezen Knack en zweren na iedere lezing dat ze hun abonnement zullen opzeggen, zo hoort het. ‘
Zo blijft het. Ook in dit feestjaar.
Rik van Cauwelaert
