Van gemakkelijke opties kunnen bewindvoerders in dit land alleen maar dromen. Alhoewel de perspectieven voor de economische groei dit jaar behoorlijk goed blijven, zorgde de forse inkrimping van het overschot op onze handelsbalans voor een nieuwe acute beleidsbeslommering. In een open economie als de Belgische kan het niet anders of de aanhoudend groeiende handicap die de loonkosten veroorzaken tast de internationale concurrentiepositie van onze bedrijven aan. En leidt ten slotte tot de verschrompeling van onze marktaandelen. Begin 1982 corrigeerden we een soortgelijke scheefgetrokken situatie met een devaluatie van de Belgische frank en een ganse rist begeleidende maatregelen (waaronder een tijdelijke de-indexatie). In het euroland van 2006 behoort devaluatie niet meer tot de mogelijkheden. Het is een van de dingen die Guy Quaden ertoe aanzetten bij de publicatie van het jongste jaarverslag van de Nationale Bank te pleiten voor een stevig herstructureringsprogramma.
Het ligt voor de hand dat je bij een dergelijke oproep eens in het buitenland gaat zoeken naar leerrijke voorbeelden. Binnen de Europese Unie komt men dan algauw bij Ierland terecht. Diverse commentatoren en analisten bedachten het land al met de koosnaam Keltische tijger. De sociaal-economische prestaties die dit land de afgelopen twintig jaar leverde kunnen alleen maar indrukwekkend worden genoemd.
Wat economische groei betreft, is Ierland al jaren dé ster aan het Europese firmament. In 1986 zat het gemiddelde inkomen in Ierland nog 32 % onder het Europese gemiddelde, vorig jaar was dat er al 21 % boven (een herberekening waarvoor Eurostat zich baseerde op de EU-15). De werkloosheid daalde van 16 % in de tweede helft van de jaren 1980 naar 4,5 % nu. In dezelfde periode liep de overheidsschuld terug van 115 % van het bbp naar… 32 %. Kortom, van een sociaal-economisch kneusje groeide Ierland uit tot een absolute topper.
De ingrediënten van het Ierse succes zijn van diverse aard. Ierland kon zeker profiteren van belangrijke Europese steun, maar Zuid-Italië en Wallonië krijgen die ook. Van de meer fundamentele succesfactoren kan België twee belangrijke lessen leren. Ten eerste koos de Ierse overheid voor een offensieve sanering van de publieke financiën. Van een begrotingstekort dat 11 % van het bbp bedroeg in 1985 ging men naar een deficit van 2,7 % in 1989, met daarna afwisselend kleine deficits en overschotten. Deze sanering ging gepaard met een forse daling van de belastingdruk: van 44 % van het bbp in 1988 naar 34 % vandaag. Het basistarief van de vennootschapsbelasting staat vandaag op 12,5 %. Om een en ander te financieren, werd het overheidsapparaat afgeslankt en werden besparingen doorgevoerd.
Ten tweede hield het sociaal overleg in Ierland zeer nadrukkelijk rekening met de mogelijkheden voor loonevolutie binnen de sectoren met een zwakkere productiviteitsontwikkeling. Die loonevolutie heeft zich zo gedifferentieerd dat ze de jobcreatie duidelijk ten goede kwam. Maar elke medaille heeft een keerzijde. De inkomenskloof nam de voorbije twee decennia alleen maar toe in Ierland. Wat nog maar eens aantoont dat het voeren van een beleid inhoudt dat er keuzes worden gemaakt.
Johan Van Overtveldt
