Hoe moet het nu verder na de nee-stem voor Fortis? En hoe staan onze andere noodlijdende banken ervoor? Als er één les is die de bankwereld alvast geleerd zou mogen hebben, dan wel dat groeien niet altijd gezond is.
Een paar weken geleden nog zeulde een groepje financiers met zware dossiers door de Wetstraat om premier Herman Van Rompuy (CD&V) en minister van Financiën Didier Reynders (MR) ervan te overtuigen dat er één grote Belgische bank moest komen: een fusie van Fortis, Dexia en Ethias, waardoor de deal met BNP Paribas overbodig zou worden. Omdat de financiers bij geen van beide excellenties gehoor kregen, spraken ze ook andere regeringsleden aan. Maar ook die leken in deze crisistijd niet warm te maken voor een dergelijk plan. En gelukkig maar.
Ooit waren het andere tijden. In de jaren 1990 moest en zou er gefuseerd worden. Banken in de Benelux sloten ‘gouden deals’ met andere Beneluxbanken, of met Beneluxverzekeraars. De schaalvoordelen, zo geloofde iedereen, zouden enorm zijn. Grote fusiebanken zouden veel sterker staan op de exportmarkt. De synergie tussen de bank- en de verzekeringspoot zou ongeziene mogelijkheden bieden, en de bankiers zouden de handen vrij hebben om nieuwe, innovatieve producten in de markt te zetten. Het was de hoogste tijd om de marktwerking maximaal te laten spelen. De winsten zouden niet te overzien zijn.
Vandaag moeten we vaststellen dat alleen de kleine bankjes nog in staat zijn om het hoofd boven water te houden. De grootbanken hangen af van miljardeninjecties van de staat. ‘Ons banksysteem is besmet. De fusiegolf bij de banken in de Benelux is een van de hoofdoorzaken van die besmetting’ zei Eric De Keuleneer, professor aan de Solvay School of Business, een paar weken geleden in De Standaard.
Tien jaar geleden hadden banken geen andere keus. Het fusiedogma werd gesteund door verborgen agenda’s van topbankiers die uit waren op macht en hoge uitkeringen, en van zakenbanken die belust waren op vette commissies bij fusies en overnames. De bonussen van topbankiers werden belangrijker dan het gezonde evenwicht van de bank. Sommige banken moesten zelfs risico’s nemen enkel en alleen om de exorbitante bonussen van hun toplui te kunnen verzekeren.
‘Het hele banksysteem is ontspoord’, aldus De Keuleneer. De banken hebben hun klanten laten geloven dat ze hoge schulden aankonden en grote risico’s konden nemen. Zelf vertrouwden de banken op de systemen van risicometing en -beheersing, die evenwel alleen in stijgende markten waren uitgetest en die de risico’s bijgevolg veel te laag inschatten. Uit louter winstbejag hebben de banken meegewerkt aan het opvoeren van de schuldgraadcapaciteit van onze economie, tot een niveau dat we helemaal niet aankunnen. En dat was alleen mogelijk vanuit de grote fusiebanken.
Voor dat gebrek aan realiteitszin, om niet te zeggen voor die grootheidswaanzin, zullen de belastingbetalers nog lang mogen opdraaien. Hoog tijd dat de kleine bank in ere wordt hersteld.
door Ingrid Van Daele
