JA

Opgetekend door Gerry Meeuwssen

Guy Moens

‘Roken is een epidemie, een ziekte die dertig procent van de Belgen in haar greep houdt. De kwaal doodt elk jaar 20.000 landgenoten. En alle maatregelen die we tot nu toe genomen hebben, zijn vruchteloos gebleken. We hebben preventiecampagnes geprobeerd, reclame, een verhoging van de prijs, en nog altijd neemt het aantal rokers toe. Bij de jongeren onder de 18 rookt meer dan 40 procent van de jongens en meer dan 30 procent van de meisjes.

Een simpel verbod op roken haalt niet veel uit. Daarmee creëer je een verboden vrucht. Wat wel kan, is een verbod op het verstrekken van het product. De vijftien Europese ministers van Volksgezondheid vaardigden onlangs unaniem een aanbeveling uit in die richting.

Er zijn mensen die zeggen dat zo een verbod niet te controleren is. Ze vergelijken de situatie met de rookvrije zones in de cafés, waar controles aantonen dat slechts één derde van de zaken in orde is. Maar als we een dergelijke score zouden halen bij het toepassen van deze maatregel, zou dat een geweldig succes zijn. Het zou het aantal jonge rokers significant doen dalen. Bovendien zal het verstrekkingsverbod ook een psychologische en sociale controle creëren. Als we daardoor nog maar een klein percentage van de jongeren mee van de sigaret houden, loont deze maatregel al de moeite.

De leeftijdsgrens van 18 jaar is nog te bediscussiëren. Maar dat is wel de leeftijd die Europa aanbeveelt. En in het Verenigd Koninkrijk, waar de grens nu op 16 ligt, zijn amendementen ingediend om de minimumleeftijd weer op te trekken naar 18.

Voor een goed begrip: roken zal niet verboden zijn voor minderjarigen. Maar als een minderjarige rookt, is er wel iemand anders strafbaar: degene die de rookwaar heeft verstrekt. Bij die persoon willen we de verantwoordelijkheid leggen.

Stoppen met roken is vreselijk zwaar. Ik heb zelf van mijn 17e tot mijn 24e gerookt, en het heeft me een enorme inspanning gekost om niet te herbeginnen. Jongeren beletten om hun eerste sigaretten te kopen, behoedt velen voor die lijdensweg. Want wie voor zijn achttiende nog niet rookt, begint daarna meestal niet meer.’

NEE

Marleen Lambert

‘Als dit wetsvoorstel een signaal wil zijn aan de jongeren, is het een nogal zwak signaal. In landen waar een soortgelijk verbod is ingevoerd, blijkt het in de praktijk niet effectief. Het is bijna onmogelijk om de naleving te controleren. Wanneer je een dergelijke wet wilt laten werken, moet het controlemechanisme waterdicht zijn, maar dat is bijna onmogelijk te realiseren. De buitenlandse voorbeelden tonen aan dat er altijd gaten blijven in de procedure, tenzij je er heel veel middelen tegenaan gooit.

Vergelijk het met het rookverbod in openbare ruimtes. Bij inspecties van de eetwareninspectie blijkt één derde van de horecazaken niet in orde. Het kost de overheid zware inspanningen om die wetgeving te blijven controleren. Je moet dus nadenken of je dezelfde middelen wilt vrijmaken om een verbod op tabaksverkoop aan minderjarigen te doen naleven. Ik vrees dat de middelen daarvoor niet eens beschikbaar zijn. Rechtszaken zoals in de Verenigde Staten, die veel geld opleveren in de vorm van schadevergoedingen, zijn er in België nog niet geweest. Het tabakspreventiefonds beschikt tot nu toe over veel te weinig middelen.

De verantwoordelijkheid komt ook weer bij de kleine handelaars te liggen. Zij worden geacht om hun eigen broodwinning aan te tasten. Alleen met strenge controles en zware boetes krijg je zoiets gedaan. Wil de overheid dat?

Gezien de beperkte focus op minderjarigen kan je het nodige geld trouwens beter besteden aan een globale, structurele aanpak van het rookprobleem. Met een wet die in de praktijk dode letter blijft, houd je jongeren niet weg van de sigaret. Daarvoor zijn andere methodes effectiever. Bovendien zullen jongeren wel op andere manieren aan rookwaar raken, via hun vrienden of hun ouders.

Uiteindelijk gaat het in een antitabaksbeleid om keuzes. En wat nu meer aandacht verdient, is de begeleiding van de mensen – jongeren én volwassenen – die willen stoppen met roken. Of alleszins maatregelen die meer in de breedte werken dan een selectief en amper te realiseren verbod.’

‘We creëren psychologische en sociale controle.’

‘Er blijven altijd gaten in de procedure.’

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content