Synatom beheert het kernafval dat uit Doel en Tihange komt. De onderneming maakt winst op kosten van de Franse en Belgische bevolking, zegt Jan Vande Putte, hoofd nucleaire campagnes bij Greenpeace België.

Jan Vande Putte

‘Uit Franse documenten blijkt dat Electrabel via zijn dochteronderneming Synatom 94 procent van zijn afval bij onze zuiderburen achterlaat en in ruil daarvoor een ‘kleine’ hoeveelheid veel zwaarder en langer vervuilend product weer invoert.

Het bedrijf Cogéma vermengt ons Belgisch afval met buitenlands afval. Na de verwerking verglaast men het afval, en wordt het toegewezen aan de respectievelijke klanten. Hier gebeurt een ruil aangezien van al het radioactieve afval, alleen de hoogradioactieve verglaasde troep terugkomt. Al het laag- en middenradioactief spul blijft achter in Frankrijk. De laagste categorie blijft maar driehonderd jaar actief, de hoogradioactieve stoffen tot een miljoen jaar. Als je op één meter van het afval staat, heb je vijftig procent kans dat je het overleeft als je maar drie seconden blijft. Na zes seconden ben je sowieso dood.

Eerst gaat het over zeventien, later over vijftien transporten verglaasd afval. Alle categorieën dalen in volume, zelfs die van het verglaasde daalt ongeveer 10 kubieke meter, waardoor het volgens ons alleen maar kan gaan om hypergeconcentreerd afval. Hoe dit allemaal bedisseld werd, houdt de nucleaire industrie angstvallig geheim. Wij vragen al jaren inzage in de contracten tussen Synatom en Cogéma. Elio Di Rupo (PS) weigerde die in 1996, staatssecretaris voor Energie Olivier Deleuze (Ecolo) weigert het nu ook. Zelfs het parlement weet niet wat er in deze overeenkomsten staat!

De contracten die Synatom met Cogéma sloot, gaan over 57 miljard frank, de peulenschil die Synatom nu afdraagt aan de Belgische staat kan nooit de kosten dekken die nodig zijn om het afval te bewaren. Het spel wordt echt wel bikkelhard gespeeld. Zo vertrok het transport in Frankrijk nog voor de uitspraak van de rechtbank. Tussen de betekening en de pleidooien werd het transport al eens verplaatst naar een andere locatie in Frankrijk, zodat het juridisch gezien al aanvang had genomen.

Wij gaan het spel nu op het politieke niveau spelen. De rechter oordeelde dat de regering haar toestemming gaf voor deze gigantische ruiloperatie en dat het dus niet verboden was. Wij zouden graag horen of dit overeenstemt met de mening van de regering. Wij hebben veeleer de indruk dat de regering hierover niet eens geïnformeerd was.’

Françoise Van Themsche

Al het ingevoerde afval is een equivalent van het uitgevoerde, stelt Françoise Van Themsche, woordvoerster bij Synatom. Volgens haar is de veiligheid op elk moment van het transport gegarandeerd.

‘In het Franse La Hague wordt ons nucleair afval opgewerkt. Opwerking is eigenlijk recyclage van “opgebruikte” brandstof, waarbij 97 procent weer bruikbaar wordt voor elektriciteitsopwekking. De andere drie procent is hoogradioactief afval. Dat wordt verglaasd (verwerking in een hard keramisch materiaal) en vervoerd in speciaal daarvoor vervaardigde stalen containers. Per transport gaat het om veertien ton afval. De beschermende container zelf weegt bijna honderd ton. Op dit omhulsel werden allerlei tests uitgevoerd, zodat de veiligheid altijd gegarandeerd blijft, zowel voor de bevolking als voor de werknemers die het transport begeleiden.

Na het transport wordt het beheer overgedragen aan Niras, de Nationale instelling radioactief afval en splijtstoffen. Deze onderneming staat verder in voor het beheer op korte en lange termijn. Voor de jongste levering betalen wij hen ongeveer honderd miljoen frank.

Internationaal gebeurt er nu onderzoek naar de veiligste bewaarmethode. Bij Belgoprocess in Dessel moet het eerst vijftig jaar afkoelen. Wat daarna komt, is nog niet zeker. Momenteel lijkt een diepe geologische berging in kleilagen het beste alternatief. Het concept is dus al in orde, maar onder andere het atoomcentrum in Mol doet nog verdere tests in een ondergronds lab.

De vergunningen, afgeleverd door Binnenlandse Zaken, zijn natuurlijk niet eeuwigdurend. Voor de komende twaalf transporten verwachten we geen problemen om de vergunningen te krijgen, omdat het om dezelfde verpakkingen en procedures gaat.

Staatssecretaris Olivier Deleuze (Ecolo) wil bijkomende tests, al is het antwoord op zijn vragen al beantwoord in de opwerkingsfabriek in Frankrijk. Bij het verpakken zijn immers controleurs aanwezig van Niras, en zowel Deleuze als minister van Binnenlandse Zaken Antoine Duquesne (PRL) hebben een regeringscommissaris in de raad van beheer van de instelling. Elk vat krijgt trouwens een identificatiefiche waarin alle kritische parameters staan die Niras moet kennen om het beheer tot een goed einde te brengen.

Het was een beslissing van de Fransen om de transporten te laten aanvangen, al was het niet duidelijk hoe de rechtszaak ging evolueren. Mocht het vonnis in het voordeel van Greenpeace zijn uitgevallen, dan kwam het afval het Belgische grondgebied niet op. Men mag niet uit het oog verliezen dat de voorbereiding van een transport maanden in beslag neemt, en zomaar een dag uitstellen is niet mogelijk.’

Opgetekend door Maarten Billiet

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content