Het horlogemerk Breguet bestaat al 225 jaar en blijft innoveren. Een gesprek met Emmanuel Breguet, de zevende generatie in het bedrijf.
Louis maakte vliegtuigen, zijn vader telegrafen en hun aller grootvader Abraham-Louis uurwerken. Gezien hun prijzen vertellen de Breguets alleen de rijken hoe laat het is. Zo maakte Abraham-Louis Breguet (1747-1823) geschiedenis in het vestzakje en aan de pols van ’s werelds groten. Of met de anonieme piloten voor wie de Franse luchtmacht in 1954 het horlogetype XX liet ontwerpen. Vandaag kost de geactualiseerde (stalen) versie van dit model bijna 200.000 Belgische frank (4958 euro). Dit is meteen het goedkoopste Breguetpolshorloge. Het duurste kost 6,720 miljoen frank (166.584 euro) en is van platinumgoud. Geen wonder dat de totale export van de Zwitserse uurwerkindustrie vorig jaar 185,4 miljard frank (4,596 miljard euro) bedroeg (een stijging met 14,4 procent) en dat de Swatch Group sinds kort ook met Breguet uitpakt.
Bijvoorbeeld op de Parijse place Vendôme. Hier, aan weerszijden van hotel Ritz, strijden de luxemerken om de fenomenale winstmarges die hun horloges en juwelen bieden. De Franse groep Louis Vuitton/Moët&Chandon/Hennessy treedt hier aan met Chaumet en Fred, twee van zijn luxemerken. Wat verderop stallen Cartier en Van Cleef & Arpels hun pronkstukken uit. Samen met Piaget, Baume&Mercier, IWC, Jaeger-leCoultre, Vacheron Constantin, Officine Panerai en Montblanc behoren zij tot, jawel, de Groupe Vendôme, die zelf in handen is van het Zwitserse Richemont. De even Zwitserse Swatch Group, waartoe ook Blancpain, Omega, Longines, Tissot en Hamilton behoren, werpt zich nu in de strijd met Breguet.
Dit belet niet dat Swatch zelf aan de andere kant van de place Vendôme sinds kort zijn eigen tempel heeft. Daarop staat niet zonder ironie gegraveerd dat die in 2000 werd geopend. Breguet daarentegen mag 1775 als stichtingsdatum afficheren. En toch gaat er nauwelijks een dag voorbij of Swatchbaas Nicolas Hayek belt met Emmanuel Breguet. Die is niet alleen een rechtstreekse afstammeling van Abraham-Louis Breguet maar als gevormd historicus ook de geschiedschrijver en de archivaris van het familiemerk. Vandaar de vraag hoe actueel het rapport nog is dat Abraham-Louis Breguet in 1786 aan de Franse regering schreef omtrent de tekorten en het belang van een nationale uurwerkindustrie.
Emmanuel Breguet: Dit verslag bewijst dat Abraham-Louis Breguet goed zicht had op de sector. Ruim honderd jaar voor Frederick Taylors scientific management, bepleitte hij in 1786 reeds een verregaande taakverdeling bij de fabricatie van bepaalde producten. Breguet bepleitte de massaproductie van gestandaardiseerde uurwerken. Maar niet in zijn ateliers. Daar assimileerde hij de kennis van illustere voorgangers, maar verhief hij zich al vlug boven de massa. In feite had hij geen rechtstreekse concurrenten, tenzij enkele van zijn vroegere leerlingen. In de horlogerie tekende hij voor de overgang van de barok naar het neoclassicisme, zoals Jacques-Ange Gabriel in de architectuur of Georges en François Honoré Jacob in de meubelmakerij. Ook daarom is het een hele opdracht Breguets nalatenschap te beheren. Het ware echter fout zijn ontwerpen vandaag klakkeloos te reproduceren. Zijn boodschap is er een van innovatie.
Zou hij, omwille van hun hoge precisie, kwartshorloges gemaakt hebben?
Breguet: Wellicht niet, maar hij zou zeker de voordelen van kwarts in bepaalde modellen erkend hebben. Abraham-Louis Breguet was een zoon van de Verlichting. Hij was nieuwsgierig en even multidisciplinair als de Encyclopedisten. Zelfs de namen die hij aan zijn uitvindingen gaf, verwijzen naar Verlichtingsdenkers. Als hij in 1795 spreekt van een tourbillon dan denkt hij niet aan een wervelwind maar aan het planetenstelsel zoals Descartes dat zag en d’Alembert het in de Encyclopédie aanbracht. Breguets montre à tact verwijst zowel naar de voelbare wijzer aan de buitenkant van dit zakhorloge als naar de discretie waarmee iemand op die manier kan weten hoe laat het is. De pendule sympathique, die zowaar het daarbij horende polshorloge omarmt en tegelijk regelt, verwijst op het einde van de 18de eeuw naar de fysiologie zoals de Encyclopedisten die begrepen. Breguet is dus wel degelijk un fils des Lumières. Grenzen ergerden hem mateloos. Het Europa van Londen en Parijs tot Sint-Petersburg en Constantinopel was zijn biotoop.
Tussen 1770 en 1778 was Voltaire, die toen op zijn laatste benen nog de Manufacture Royale d’Horlogerie in Ferney leidde, een concurrent van de debutterende Breguet.
Breguet: Abraham-Louis opende zijn Parijse atelier aan de quai de l’Horloge pas in 1775 en bouwde een eigen kennissenkring uit. Als hij mede daardoor tussen 1793 en 1795 de bloederige nadagen van de Franse Revolutie moest ontvluchten en terug in Zwitserland belandde, bezocht hij Voltaires vroegere ateliers in Ferney. Hij dacht die zelfs te heropenen. Dit stadje lag echter nog te gevaarlijk op de grens tussen Frankrijk en Zwitserland en kende bijna uitsluitend l’horlogerie populaire. Het was immers Voltaires bedoeling geweest de streek aan werk te helpen en zoveel mogelijk uurwerken te verkopen. Dit soort producten wou Breguet zelf niet ontwikkelen. Zijn rapport van 1786 ten spijt.
Was hij gedreven door de gedachte om de tijd met zijn mechanismen te beheersen?
Breguet: Er zijn weinig persoonlijke geschriften van hem. Hij was vooral begeesterd door de mechanismen die hij als kunstenaar creëerde om de tijd in al zijn vormen te meten en dat zo esthetisch mogelijk weer te geven. Gezien de complexiteit en de betrouwbaarheid van zijn uurwerken zijn de groten der aarde altijd zijn klanten geweest. En gingen ook schrijvers als Balzac, Stendhal en Poesjkin verwijzen naar Breguet en hem associëren met precisie en verfijning. In de woorden van Stendhal: ‘ Breguet est une montre qui durant vingt ans ne se dérange pas pendant que notre corps, misérable machine, produit la douleur.’
Frank De Moor
