De gezelschappen moeten een nieuw publiek aanboren. Waar wachten ze op om andersvaliden bij hun werk te betrekken?
Op straat glimlacht ze naar iedereen die er lief uitziet. Bij de slager krijgt ze altijd een plakje ham en in de supermarkt zoekt ze steeds naar de proevertjes. Wat ze in het theater kan vinden, weet ze niet. Daar komt ze nooit. ‘Ze’ is een pronte veertienjarige. Zwart sluik haar, volrond figuur en met halvemaanvormige ogen die je doorgronden. Net zoals de meeste lotgenoten leidt ze een teruggetrokken bestaan, pendelend tussen het dagcentrum en thuis. Een tussenstop in het theater zit er zelden in.
Hoe komt dat toch?
Al tien jaar lang tracht het cultuurbeleid zoveel mogelijk Vlamingen tot cultuurparticipatie te verleiden. Maar andersvalide Vlamingen en hun familie blijven thuis. Worden ze vergeten door een sector die met Theater Stap zelfs over een gezelschap beschikt waar de meeste acteurs fysiek en/of mentaal gehandicapt zijn? Bereiken de promotiecampagnes hen niet, ondanks de grote verspreiding van flyers en affiches? Voelen ze zich niet welkom in zalen die haast allemaal plaats bieden aan rolstoelgebruikers? Toegegeven, mentaal gehandicapten kunnen zelden meer aan dan een stuk voor kinderen. Maar ook in dat jeugdtheater vind je hen haast uitsluitend in schoolvoorstellingen.
Met 2010 start een nieuwe subsidieperiode. De structureel erkende theatergezelschappen zijn de volgende drie jaar zoet met het bevestigen van hun identiteit, het exploreren van hun taal en… het aanboren van nieuw publiek. Dat treft! Als de gezelschappen nu eens de dagcentra en de families van de bewoners in hun pr-plan zouden opnemen? Als theatermakers en cultuurprogrammatoren nu eens een bezoekje zouden brengen aan deze mensen, die te vaak verstopt worden achter bacteriewerende gordijnen?
Niet om hen – och god, de sukkels – te betuttelen. Wel om met hen en hun begeleiders te kletsen over theater en hen vervolgens de theaterzaal in te loodsen, te rollen of te dragen. Waar ze een theatertrip beleven die hen niet overschat of onderschat, maar hen het gevoel geeft dat ze meer zijn dan de opvulling van een dagcentrum. Eigenwaarde, respect en genot: dat valt er te vinden in het theater.
Mensen blikken graag terug om van daaruit nieuwe wegen te verkennen. Vlaanderen blikt deze maand terug op de carrière van Josse De Pauw. In Nederland start een Toon Hermansjaar, tien jaar na diens overlijden. Waarom kan dat terugblikken niet tot het idee leiden dat toptheater en topcabaret een nog groter en meer verscheiden publiek kunnen bereiken? Een publiek, bijvoorbeeld, waarin tal van halvemaanvormige ogen naar de scène turen, samen met de ogen van mensen die al dan niet kunnen horen, lopen of spreken. Zo komen we weer een stapje dichter bij Hermans’ plek ‘waar iedereen happy is, ied’reen gelijk’.
Els Van Steenberghe
