De harde foto’s van Sebastiao Salgado.

Ze zijn met naar schatting twaalf miljoen : Braziliaanse landloze boeren, moderne slaven die hun laatste hoop stellen op de Movimento dos Trabalhadores Sem Terra (MST). Dertien jaar na de oprichting groeide deze beweging van landloze boeren uit tot een van de merkwaardigste sociale bewegingen van deze eeuw. Om en bij de 170.000 Braziliaanse families slaagden er sinds 1984 in om ongebruikte grond eerst tijdelijk te bezetten, dan door de overheid te laten onteigenen en uiteindelijk legaal in bezit te nemen. Maar de weg is lang en de tegenstand sterk.

53.000 Braziliaanse grootgrondbezitters bezitten bijna de helft van de landbouwgrond die beheerd wordt vanop amper één procent van de boerderijen. De landloze boeren worden geregeld gewelddadig verjaagd door de militaire politie of door huurmoordenaars. Op tien jaar tijd (1985-1995) vielen daarbij 922 doden en talloze gewonden. In amper vijf procent van de doodslagen kwam het tot een proces.

De in Parijs levende Braziliaan Sabastiao Salgado legde de strijd van de landloze boeren vast. De veel gelauwerde fotograaf toont, in zwart-wit, mensen die niks te winnen of te verliezen hebben. In het beste geval verwerven ze het recht op wonen. Dikwijls worden ze weer verdreven. Soms laten ze het leven in de strijd. Voor wie achterblijft, is er de hoop dat de coöperatieve beweging hun leven zal veranderen. Kinderen en volwassenen leren lezen en schrijven, een oude vrouw kijkt recht in de lens, getekend en de handen als geketend zonder boeien.

De machetes aan de stelen en de gebalde vuisten gaan de lucht in. Een massa mensen maakt zich klaar om een boerderij met een oppervlakte van heel België in te palmen. Haveloze boeren stappen het hekken door, mogelijk op weg naar een menswaardig bestaan. De lijkkisten staan opgesteld in een kerk, voor negentien mensen is de strijd beslecht.

Salgado stelde 45 affiches in zwart-wit ter beschikking voor tweehonderd tentoonstellingen in Brazilië, de Verenigde Staten, Azië en Europa. Zijn werk is nog tot 7 mei te zien in het Europees Parlement in Brussel (tentoonstellingszaal, Wirtzstraat). De affiche van de tentoonstelling (100 frank) en vijf foto’s (300 frank) zijn te koop.

Op 19 maart reikte de Koning Boudewijnstichting haar ontwikkelingsprijs uit aan MST. De tentoonstelling is een initiatief van zeven Belgische niet-gouvernementele organisaties, met aan Vlaamse zijde Mensenbroeders, het Nationaal Centrum voor Ontwikkelingssamenwerking (NCOS), het Vlaams Agrarisch Centrum en Broederlijk Delen.

P.R.

Landloze boeren : geketend zonder boeien.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content