Wie de motieven van zelfmoordterroristen wil proberen te begrijpen, moet Der Untergang nog eens bekijken. In die film over de laatste dagen in Hitlers bunker krijgen Joseph Goebbels en zijn vrouw de kans om hun zes jonge kinderen in veiligheid te brengen. Maar Magda Goebbels weigert, verdooft haar kroost, duwt hen een tablet cyaankali in de mond, en drukt hun kaken net zolang op elkaar tot de capsule breekt. Haar uitleg: ‘Ik vind het een ondraaglijke gedachte dat mijn kinderen zouden opgroeien in een wereld zonder nationaal-socialisme.’ Doordat ze zich had verloren in een weerzinwekkend wereldbeeld geloofde ze werkelijk dat ze iets nobels deed door haar kinderen te vermoorden. Dát is de kracht van ideologie.
Ideologie is ook de drijvende kracht achter zelfmoordterrorisme. De mannen die Londen deden ontploffen, zijn geen verschoppelingen van de maatschappij. Ze komen uit de working class en leefden comfortabel in een van ’s werelds welvarendste landen. Meer dan alle andere Europese landen slaagt het Verenigd Koninkrijk er behoorlijk goed in om zijn migranten in de samenleving te integreren. Als er al iemand reden tot woede heeft, dan zijn het de ouders van de terroristen. Zij arriveerden in minder multiculturele tijden uit onder meer Pakistan in het Verenigd Koninkrijk. Ze waren straatarm en werden wellicht gemeden en opgejaagd. Toch sloegen ze niet aan het moorden; ze openden een fish and chips-zaak.
Ook het buitenlandse beleid van het Westen kan de woede niet uitleggen. De inval in Irak heeft natuurlijk veel moslims razend gemaakt en sommigen geradicaliseerd. Maar is dat reden genoeg voor een Brit als Germaine Lindsay, die nooit in Irak was geweest, om afscheid te nemen van zijn zwangere vrouw en zijn kind en zichzelf daarna samen met een handvol anderen op te blazen? Fanatisme, dáár ligt de sleutel volgens Tony Blair. Misnoegde moslimjongeren voelen zich tegenwoordig aangetrokken tot een gewelddadige vorm van het moslimfundamentalisme. Dat fundamentalisme, dat in het Midden-Oosten is ontstaan, heeft zich als een virus over de hele moslimwereld verspreid en reikt vandaag al tot de diaspora. In het hart van de moslimwereld blijkt de ideologie het ondertussen niet meer zo goed te doen sinds de vele terrorismeslachtoffers het ware gelaat van Al-Qaeda en co hebben laten zien. Het is heel belangrijk dat de Arabieren die aanslagen nog krachtiger veroordelen, want alleen de moslims zelf kunnen deze strijd winnen.
Niet dat het Westen niet meer inspanningen hoeft te leveren. Wij moeten de moslims tonen dat we een bevriende, progressieve kracht zijn. Op die manier kunnen we de positie van de gematigde en liberale moslims versterken. Al bevinden we ons natuurlijk veeleer in een strijd dan in een academische zitting, en moeten we de barbaarse ideeën ook ondermijnen en ontmantelen. Na de bombardementen in Londen wezen nogal wat Arabische commentatoren erop dat het Verenigd Koninkrijk jarenlang asiel heeft verleend aan imams en schriftgeleerden die zelfmoordaanslagen toejuichen, het einde van de westerse regimes prediken en in de wolken zijn met de successen van Al-Qaeda. ‘Zoals veel ziektes is extremisme besmettelijk’, zegt Abdul Rahman Al-Rashed, directeur-generaal van Al Arabiya TV. ‘Een kleine groep dragers kan de infectie als een lopend vuur verspreiden.’ Een zaligmakende oplossing is het niet, maar we moeten in elk geval beginnen met het de dragers van het virus zo moeilijk mogelijk te maken.
Fareed Zakaria
