In de Champions League voetbal neemt Bayern München het in de kwartfinale op tegen Chelsea, de club van de olierijke Rus Roman Abramovich. En van de Portugese coach José Mourinho, succesvol en dus omstreden.

Met FC Porto, een club met hetzelfde budget als Anderlecht, won hij in twee jaar tijd twee keer de Portugese titel, één keer de UEFA-cup, en één keer de Champions League. Toen ging hij naar Chelsea, dat hij voor het eerst in vijftig jaar nog eens een Engelse titel zal bezorgen, waarmee hij de League Cup al veroverd hééft, en waarmee hij nog steeds in de strijd is om opnieuw de Champions League te winnen. Wordt voor deze crack een standbeeld in massief brons opgericht? Wordt een nieuw te bouwen scholencomplex naar hem genoemd? Worden lammen en blinden tot voor hem geleid, in de hoop dat hij hen de hand zal opleggen en alsnog genezen? Is hij papabile?

Nee, niets van dat alles. ‘Arrogant, eigenwijs en narcistisch. En een leugenaar’, dat waren de belangrijkste eigenschappen die José Mourinho de voorbije maand werden toegedicht in de internationale voetbalwereld. En met zijn defensieve speelwijze bezoedelde hij de grandeur van zowel het Engelse als het Europese voetbal. De dag van Chelsea-Barcelona, terugwedstrijd achtste finales Champions League, liet ook de onverbeterlijke Johan Cruijff zijn licht over de zaak schijnen: ‘Armzalig. Een ramp voor het voetbal. Bij Chelsea is niets te zien. Deze man jaagt de mensen uit het stadion.’

Bon, de match begon, en zestien minuten later was het 3-0 voor Chelsea. En let op, Barcelona is de koploper in Spanje. Van het kastje naar de muur, twintig minuten lang. Toen ging de riem er even af, en kwam Barca terug tot 3-2. In de rust bracht Mourinho enkele kleine wijzigingen aan in zijn veldbezetting, en zie: 4-2 winst en Chelsea naar de kwartfinale.

Bedreigingen voor Frisk

Mourinho moet erom lachen, om al die kritiek. Voor de herauten van het aanvallend voetbal zijn de blote feiten stilaan een nachtmerrie. Vorig jaar won het defensief ingestelde FC Porto de Champions League, en het nog veel defensiever ingestelde Griekenland werd Europees kampioen. Dit jaar komt met Chelsea of Bayern München alvast één defensieve ploeg in de halve finales van de Champions League.

Dat ‘defensieve’ is uiteraard zeer relatief. Jazeker, Chelsea heeft in de Premier League met voorsprong de minst gepasseerde defensie. Dat is geen schande, het is veeleer een verdienste. Helaas voor de criticasters heeft het ook de op één na productiefste voorlijn. Tien goals meer dan het zo geprezen Manchester United bijvoorbeeld. Alleen Arsenal scoorde nóg vaker, maar dat volgt in de stand wel op dertien punten van zijn Londense rivaal.

In de Champions League trof Chelsea vijftien keer raak in acht matchen, dat kun je bezwaarlijk slecht noemen. Het zijn zelfs twee doelpunten meer dan het om zijn aanvalslust geprezen Barcelona. En oh ja, wat dat uit het stadion jagen van de toeschouwers betreft: zowel op het eigen Stamford Bridge als op verplaatsing, speelt Chelsea elke week voor een uitverkocht huis. Waarover praten we dan eigenlijk nog?

José Mourinho is naar buiten toe geen bescheiden man, waarom zou hij ook? En dus krijgt hij de hele meute over zich heen. Sommigen, tot in de hoogste kringen van de Europese voetbalfederatie UEFA toe, beschuldigden hem ei zo na van aanzetten tot moord. Dat was na de heenwedstrijd tegen Barcelona. Mourinho had zijn verontwaardiging uitgesproken over een vriendschappelijk praatje tijdens de rust tussen Barça-coach Frank Rijkaard en de Zweedse scheidsrechter Anders Frisk. En suggereerde een link met de uitsluiting in de tweede helft van Didier Drogba van Chelsea, waarna Barcelona met elf tegen tien 2-1-winstcijfers op het bord zette.

De dagen na de match volgden er doodsbedreigingen voor Frisk en zijn gezin, en de Zweed kondigde aan onmiddellijk met arbitrage te stoppen. Op zijn 42e. De UEFA reageerde verbolgen, en legde de schuld voor het afhaken van een van haar toprefs in het Chelsea-kamp. Er werd een officieel onderzoek geopend, en zelfs de uitsluiting van Chelsea uit de Champions League werd tot de mogelijkheden gerekend.

De uitlatingen van Mourinho waren misschien niet gepast, maar dat is met wel meer reacties van voetbaltrainers het geval. Overigens had Frisk eerder dit seizoen ook al problemen in Rome, waar hij door een projectiel uit de tribune geraakt werd en de wedstrijd AS Roma-Kiev bij de rust stillegde. En in Valencia-Bremen, waar ex-Chelseacoach Claudio Ranieri al even scherpe woorden voor de ref had als zijn opvolger.

Uiteindelijk bleef het bij enkele boetes, en een schorsing van twee speeldagen voor Mourinho. Door net deze zaak zo uit te vergroten, lijkt het erop dat de UEFA vooral eens heeft willen tonen waar de echte macht ligt in het Europese voetbal. Bij de UEFA.

Bezeten van winnen

José Mourinho is 41. Hij bracht zijn jeugd door in Setubal, en begon te voetballen bij Rio Ave, waar zijn vader Felix trainer was. José had te weinig talent om het als voetballer te maken, maar dat hij voor het trainersvak in de wieg was gelegd, werd snel duidelijk. Op zijn veertiende ging hij voor zijn vader al de tegenstanders van de eerste ploeg scouten. Zijn trainerscarrière begon hij bij de jeugd van Vitoria Setubal. Later verhuisde hij naar Sporting Lissabon. Daar fungeerde hij eerst als tolk voor de Engelse coach Sir Bobby Robson, maar nam geleidelijk aan steeds meer taken op zich. Robson nam hem als assistent-trainer mee naar Barcelona, waar hij nadien in die functie ook onder Louis Van Gaal diende.

In 2000 werd Mourinho hoofdtrainer bij Benfica Lissabon, maar stapte daar na vier maanden weer op na een contractconflict met de nieuwe voorzitter. Na een iets langere passage bij het bescheiden Leiria – dat hij op de derde plaats in de stand posteerde – ging hij in januari 2002 aan de slag bij FC Porto, op dat moment in een sportieve crisis gedompeld. Eén jaar later, in 2003, won hij de Portugese dubbel en de UEFA-cup, en in 2004 de Portugese dubbel én de Champions League.

Mourinho, die vorige week zijn imago wat oppoetste door als coach te fungeren in een ‘vredeswedstrijd’ tussen Israëlische en Palestijnse kinderen, is bezeten van winnen. Hij bereidt elke match tot in de kleinste details voor, en legt een immense druk op zijn spelers. Zoals Tomislav Ivic dat in zijn grote jaren bij Ajax en Anderlecht deed. De klok rond mogen de voetballers maar één gedachte door hun hoofd laten flitsen: we moéten kampioen worden.

Mourinho daagt ook graag zijn collega van de tegenpartij uit, kwestie van wat psychologische oorlog te voeren. In de Champions League is het gebruikelijk dat trainers vooraf geheimzinnig doen over hun opstelling. Op de persconferentie de dag vóór de inmiddels beruchte match in Barcelona, gaf hij niet alleen zijn eigen opstelling, maar ook die van Barça. Die laatste klopte, die van Chelsea was verkeerd. En hij liet niet na erop te wijzen dat hij met Porto in twee jaar tijd evenveel internationale trofeeën had gewonnen als Barcelona in honderd jaar.

Dat was juist, en het was zeker Roman Abramovich niet ontgaan. De Russische geldschieter van Chelsea, die op uitdagende wijze al meer dan 300 miljoen euro in de club pompte, wil net als zijn trainer nu eenmaal op elke plaats de beste man. Vandaar dat hij eerder Peter Kenyon als commercieel manager wegplukte bij Manchester United. Aan Mourinho betaalt hij een supersalaris, en daarbovenop krijgt de Portugees nog een premie van anderhalf miljoen euro voor de Engelse titel, en evenveel voor de Europese. Daar wil een voetbaltrainer wel eens een inspanning voor leveren. Bayern München is gewaarschuwd.

Voor humor zal men zich zelden naar Beieren begeven, en al helemaal niet buiten de maand oktober. Maar deze keer wist Bayern-manager Uli Höness toch de lachers op zijn hand te krijgen, toen hij na de lottrekking opmerkte: ‘Bayern tegen Chelsea, dat is de arme tegen de rijke. Voor één keer zal de neutrale toeschouwer vóór in plaats van tégen ons zijn. Een vreemde ervaring.’

Koen Meulenaere

Abramovich wil in elke functie de beste.