Hoe komt het Europees Parlement zelf uit de verkiezingen? Giles Merritt van Friends of Europe is gelukkig dat de opkomst niet nog lager is gezakt.
De invloedrijke denktank Friends of Europe houdt kantoor in de fraai gerestaureerde Solvay Bibliotheek in het Leopoldpark, in de schaduw van het Europees Parlement. Secretaris-generaal Giles Merritt, een voormalige correspondent en columnist van de Britse krant Financial Times, ontvangt er elke week wel enkele honderden gasten voor debatten en manifestaties over de meest uiteenlopende Europese onderwerpen. Dat zijn vaak premiers, Europese commissarissen en toplui uit het parlement. Merritt is ook hoofdredacteur van het tijdschrift Europe’s World, dat een forum wil zijn voor het Europese debat.
Dat centrumrechts deze verkiezingen heeft gewonnen en dat centrumlinks er de grote verliezer van is, vindt hij niet de belangrijkste conclusie uit de cijfers die voorliggen. ‘Veel belangrijker is dat de opkomst met gemiddeld 43 procent veel hoger is uitgevallen dan algemeen was verwacht. Opiniepeilers waarschuwen al maanden voor een doemscenario, met een desastreus lage opkomst van rond gemiddeld 30 procent. We weten allemaal hoe het gaat. Europese verkiezingen zijn vaak het moment om met een proteststem uiting te geven aan ongenoegen over wat er in de nationale politiek gebeurt. Een opkomst van rond 30 procent zou het parlement veel geloofwaardigheid hebben gekost, en dat is nu vermeden.
Waarom is dat zo belangrijk?
GILES MERRITT: Omdat het in deze crisistijd belangrijk is dat het parlement over voldoende autoriteit beschikt. Als het verdrag van Lissabon straks door alle lidstaten is geratificeerd, wordt de positie van het parlement nog sterker. Ik zie in de resultaten van de verkiezingen in Ierland overigens geen aanwijzing dat de Ieren straks bij een nieuw referendum nog een keer ‘nee’ stemmen. Als Lissabon van kracht wordt, krijgen we een parlement met meer macht, dat niet verzwakt is door een te lage opkomst bij de verkiezingen.
Centrumrechts won bijna over de hele lijn. Centrumlinks stond overal in het kamp van de verliezers. Loopt er dan toch een rode draad door de resultaten?
MERRITT: Ik keek zondagavond op televisie naar debatten in Parijs, Rome, Londen, Madrid. Het leek alsof ze het in die verschillende landen altijd over andere verkiezingen hadden. De gesprekken gingen altijd over de Europese verkiezingen als een spiegel voor de nationale politiek. Alleen in het discours van de groenen ging het ook over Europa. Dat dezelfde partijen in verschillende landen wonnen, heeft te maken met omstandigheden. Spanje is het hardst van alle landen getroffen door de crisis. Het is geen toeval dat de socialistische regeringspartij daar nadeel van ondervindt. In Londen valt de socialistische partij onder onze ogen uit elkaar. In Frankrijk blijft de Parti Socialiste uitermate verdeeld. Het resultaat is hetzelfde, maar ik zie geen verband tussen die verschillende, nationale situaties.
De christendemocraten komen versterkt uit de verkiezingen. Wat kan Jose Manuel Barroso nu nog van een tweede mandaat als voorzitter van de Europese Commissie houden?
MERRITT: Weinig. Ik vermoed dat hij bij de volgende vergadering van de Europese Raad wordt herbevestigd. Er is geen tegenkandidaat. De socialisten wilden een eigen kandidaat voorstellen, als de verkiezingsuitslag dat toeliet. Dat is niet het geval, en dus krijgt Barroso zijn tweede ambtstermijn. De vraag is dan wat hij daarmee zal doen. Maakt hij het de lidstaten moeilijker, die een goed deel van hun beloften niet zijn nagekomen? Doet Europa zijn deel in de strijd tegen de crisis? Barroso II zal een grotere rol moeten spelen op momenten die ertoe doen.
Hubert van Humbeeck
