SPEAKERS’ CORNER

Coöperatieve bedrijven leven opvallend langer dan klassieke bedrijven. Ze zorgen voor meer werkzekerheid en een betere verdeling van de welvaart. Bovendien stimuleren ze de lokale economie en leveren ze opvallende ecologische prestaties. Verstandige samenlevingen beschikken daarom niet alleen over performante privébedrijven, maar ontwikkelen ook de kracht van hun coöperaties. Wie het conservatisme inwisselt voor enige inventiviteit, ontdekt dat coöperaties ook de betere oplossing kunnen bieden voor overheidsbedrijven zoals Belfius, bpost, Telenet, Belgacom.

De fratsen van het losgeslagen en in 2011 definitief gecrashte Dexia hebben de Belgen al miljarden euro’s gekost. Ternauwernood zijn de politici erin geslaagd de Dexia Bank België – intussen Belfius – af te splitsen en van de ondergang te redden. Ze zouden de bank nu kunnen opdragen om in alles een voorbeeldbank te zijn die haar spaarders, de economie en de samenleving dient.

Dat doen ze evenwel niet. Ze kiezen ervoor om Belfius te verkopen. Dat is merkwaardig, want net de grote privébanken hebben de ernstigste financiële crisis in tachtig jaar veroorzaakt en de kosten ervan doorgeschoven naar de samenleving. Hoe verantwoord is het dan om hen Belfius toe te vertrouwen, en hen nogmaals de kans te bieden om ‘speelschulden’ te maken? Waarvoor wij als samenleving dan opnieuw zullen moeten opdraaien?

Alle burgers eigenaar

Dat moet beter kunnen. Geef het overheidsbedrijf Belfius het statuut van coöperatie met exact altijd evenveel vennoten als er Belgen zijn, plus de overheidsvennoten, in dit geval minstens de Belgische staat. Zo creëren we de mengvorm van de publiekscoöperatie, een beloftevolle formule om maatschappelijk te ondernemen. De overheid deelt het eigendomsrecht immers met ruim elf miljoen burgers en kan hen daarvan niet beroven. Overheid en burgers moeten dus hun publiekscoöperatie Belfius samen beheren. Ze leveren daarom elk evenveel bestuurders. Deze twee soorten vennoten delen ook de eventuele winst van hun gezamenlijke bedrijf. De helft van de dividenden gaat dan naar de overheid, de andere helft is voor alle Belgische burgers die, hun gelijkheid indachtig, allemaal evenveel ontvangen.

Ook Belgacom kan beter tot een publiekscoöperatie worden omgevormd. Dan kunnen politici niet uit het oog verliezen hoe belangrijk dit publieke goed is en niet langer louter aandacht hebben voor de opbrengst van een (gedeeltelijke) verkoop. Ze vergeten daarbij dat die winst eenmalig is en dat een publiek goed vaak voor veel te weinig geld in handen komt van privé-eigenaars. Die azen op superwinsten en liggen er niet van wakker hoe ze voor de beste, meest toegankelijke en betaalbare diensten kunnen zorgen.

Telecomoperator Telenet, opgericht door de Vlaamse overheid, is daar een mooie illustratie van. Zolang het een overheidsbedrijf was, behoorde Vlaanderen tot de wereldspits op het gebied van (de verspreiding van) breedbandtechnologie. Toen Telenet bij privé-investeerders belandde, sukkelden we in de rangschikking elk jaar achteruit. We betaalden ook veel meer voor de dienstverlening dan elders. En de financiële opbrengsten gingen zelfs verloren voor Vlaanderen. Hoe anders zou het zijn gelopen met Telenet als een Vlaamse publiekscoöperatie die het algemeen belang blijft nastreven?

Helpende hand

Het beheer van publieke goederen, zo belangrijk voor elke goed draaiende economie, is essentieel. We mogen veel verwachten van onze overheden, maar dit kunnen ze niet alleen. Overheden kunnen voor die publieke goederen niet vertrouwen op de onzichtbare hand van de vrije markt. Evenmin redden ze het met de oude formule van staatsbedrijven, laat staan met een staatskapitalisme dat zichzelf gelukkig al vorige eeuw heeft opgeblazen. Overheden hebben een stevige helpende hand van hun samenlevingen nodig. En dat is net de kracht van publiekscoöperaties. Ze verhinderen een onverantwoorde uitverkoop van cruciale publieke goederen en tegelijkertijd sturen ze die in de richting van betere prestaties.

meer info: www.pala.be

De overheid deelt het eigendomsrecht met elf miljoen burgers en kan hen daarvan niet beroven.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content