De manier waarop Yves Leterme in Terzake uithaalde naar econoom Ivan Van de Cloot is ongepast, vindt Trends-hoofdredacteur Johan Van Overtveldt. ‘Politieke intimidatie hoort niet thuis in een democratie.’
Het spanningsveld tussen journalisten en bewindslui, zowel uit de publieke als de private sfeer, is zo oud als de straat. Journalisten willen het échte verhaal kennen en naar buiten brengen en gaan daar vaak hardnekkig achter aan. Zij doen aan onderzoek, boren in alle richtingen mogelijke bronnen aan en slagen soms wel en soms niet in hun opzet. Bijna altijd is het journalistieke onderzoek voor een flink stuk tasten in het duister: langzaam stukjes van de puzzel in elkaar passen, checken en dubbelchecken, naar best vermogen omgaan met de onduidelijkheden die sowieso overblijven. Veel bewindslui vinden dat gehengel maar niks en trachten dergelijke verhalen vaak tegen te houden of toch minstens naar hun hand te zetten.
Het kan er binnen dat spanningsveld weleens hard en zelfs ruw toe gaan, zeker als de belangen groot zijn. Dat laatste was en is nadrukkelijk aan de orde in twee dossiers waar de voorbije maanden heel wat om te doen was: ACW en Dexia. In het geval van ACW dreigde de commotie omtrent praktijken bij de koepel van christelijke werknemersorganisaties tot een existentiële crisis te leiden, zeker in combinatie met de financiële verliezen die het ACW had geleden in het Dexia-debacle. Het Dexia-dossier, waarbij miljarden belastinggeld door de afvoer stromen, weegt op een hele generatie politici voor wie geldt: we stonden erbij en keken ernaar.
Graaf je mee naar de ware feiten en achtergronden in dossiers zoals die van ACW en Dexia, dan kan de weerstand erg heftig worden. Naar aanleiding van de twee dossiers kwam ik twee keer in verbaal erg onaangename situaties terecht. Daarbij vielen woorden die, met de bijbehorende body language, dreigend overkwamen.
In een recent debat in TerZake met Ivan Van de Cloot, de immer kritisch ingestelde hoofdeconoom van de denktank Itinera, stelde gewezen eerste minister Yves Leterme dat je ‘ofwel een klacht indient, ofwel je mond houdt’. Leterme gaat daarmee al te kort door de bocht. In de twee voorvallen die ik zelf meemaakte, zou dat finaal uitmonden in woord tegen woord, en daar schiet je niets mee op.
Leterme gaat met zijn categorische uitspraak al te eenvoudig voorbij aan het feit dat dergelijke voorvallen de betrokken journalist aan het nadenken zetten. Dat is natuurlijk op zich positief, maar het komt wel heel anders te liggen als de journalist in kwestie vervolgens afhaakt als gevolg van die verbale intimidatie. Dan wordt het spel niet meer gespeeld zoals het in een democratisch functionerende maatschappij hoort.
De journalist draagt in dergelijke gevallen ook verantwoordelijkheid. Je wéét dat zoiets onaangenaams kan gebeuren. It’s part of the job and if you can’t stand the heath, stay out of the kitchen. Bovendien zijn zulke dreigementen, zoals een vooraanstaand Vlaams politicus me onlangs toevertrouwde, soms een manier om de eigen zwakte te verbergen en zich eventjes machtig te voelen. Die nuanceringen zijn zonder meer relevant, maar laten we niet vergeten dat de macht van een beleidsverantwoordelijkheid dragende politicus (veel) verder reikt dan die van een journalist. Finaal zou het zelfs helemaal niet mogen gaan om afwegingen van meer of minder macht. Dreigend verbaal geweld hoort niet bij een gedegen maatschappelijke omgang met elkaar. Dat is een kwestie van beschaving en respect voor de medemens. Ook in de relatie tussen politici en journalisten is er geen enkele reden om zulke principes terzijde te schuiven. Het zou niet alleen tot een verschraling van het maatschappelijke debat leiden, maar ook bijdragen tot de versteviging van machtsposities die niet thuishoren in een democratie.
Verbaal geweld hoort niet bij een gedegen maatschap-pelijke omgang met elkaar. Het is een kwestie van beschaving en respect voor de medemens.
