Koen Meulenaere
Koen Meulenaere Van 1991 tot 2012 de satiricus van Knack

De Kroonraad van Knack bestaat uit Mark Eyskens, Paul Muys, Jacques Rogge, Erik Suy, Monika Van Paemel en Etienne Vermeersch.

Mijnheer Rogge, de gouverneur van de Nationale Bank, Fons Verplaetse, kondigt bij een voortzetting van dit regeringsbeleid zeven vette jaren aan, tussen 2003 en 2010. Daarna zal de vergrijzing van de bevolking problemen stellen.

Jacques Rogge: Ik betwijfel of het de rol is van de gouverneur om het jaarverslag van de Nationale Bank met dergelijke politieke, bijna electorale, verklaringen bij te kleuren. Zeker als dat gebeurt aan de vooravond van zijn pensioen. Het doet me denken aan procureur-generaal van Cassatie Eliane Liekendael, die ook snel een paar persoonlijke oprispingen door haar laatste rekwisitoor mengde.

De voorspellingen van de gouverneur lijken mij bovendien onvoorzichtig, en ik begrijp de reactie van minister van Begroting Herman Van Rompuy. Verplaetse heeft er wel heel wat “als” ‘en bijgevoegd, maar precies daarom had hij beter gezwegen. We hebben al één keer iemand gehad die het einde van de tunnel aankondigde, vijftien jaar later is het nog niet in zicht. Voor Verplaetses voorspelling moeten de inflatie en de internationale rente zeer laag blijven, en de economie moet groeien met gemiddeld 2,5 procent. Dat is niet onmogelijk, maar evenmin erg waarschijnlijk. En het komt zeker de gouverneur niet toe te zeggen wat we moeten doen met dat potje, dat we misschien nooit zullen hebben.

Verplaetse wil het stelsel van de brugpensioenen afschaffen. Een stelling die ook het VEV verkondigt.

Rogge: En de Oeso. Die heeft België geprezen voor de inspanningen om het begrotingstekort te beperken en de openbare financiën te beheersen, maar vraagt ook expliciet de brugpensioenen af te bouwen, de uitgaven van de sociale zekerheid te verminderen, en meer te investeren in wetenschappelijk onderzoek en infrastructuur. Want België begint een verouderd land te worden. Net als Engeland, dat tijdens de Tweede Wereldoorlog is leeggebloed en zijn koloniale rijk zag afbrokkelen. Dat ontnam de Engelsen de mogelijkheden om na de oorlog hun infrastructuur herop te bouwen of te moderniseren. Daarvan dragen ze nu nog de gevolgen. België mag die fout niet maken. Want we verliezen de voorsprong die we, mede ten koste van een budgettair deficit, hadden opgebouwd.

Het thema van de sociale zekerheid wordt door de SP opnieuw naar voren geschoven in de kiescampagne.

Rogge: Het is de fundamentele tegenstelling tussen links en rechts. Links wil het behoud van verworven sociale rechten. Rechts wil lagere loonlasten om concurrentieel te blijven en nieuwe arbeidsplaatsen te scheppen, en wil dat een stelsel van privé-verzekeringen de overheidsuitkeringen aanvult of vervangt. Europa zal ons op die weg dwingen. Want binnen de EMU, waar klassieke monetaire beschermingsmiddelen zijn weggevallen, zal alles worden uitgedrukt in productiviteit en productiviteitskosten. We zullen die kosten sowieso moeten verlagen. En dat mondt noodgedwongen uit in een afbraak van de sociale zekerheid. We hebben na Zweden de hoogste belastingdruk in de wereld, en na Duitsland de hoogste arbeidslast. Geen van beide kan nog omhoog. Een belasting op het kapitaal, waaraan sommigen denken, zal een averechts effect hebben in de vorm van kapitaalsvlucht. Belasting op onroerend kapitaal zou electoraal worden afgestraft. Want onroerend kapitaal bestaat vooral uit woningen, en twee derde van de Belgen is eigenaar van een woning. Conclusie: we staan aan het einde van het naoorlogse sociaal model, dat gevoed werd door de golden sixties. Dat model was vanuit een humanistische politieke visie ideaal, maar het kan niet overleven bij de huidige demografische en economische evolutie. De meesten van ons hebben al gedurende hun hele beroepscarrière de riem moeten aanspannen, en dat zal nog een hele tijd zo blijven.

Bij Volkswagen in Vorst moeten 1300 banen verdwijnen. De vakbonden lijken zich erbij neer te leggen.

Rogge: Ze zijn getraumatiseerd door de liquidatie van Renault Vilvoorde, de sluiting van bedrijven, en de vele grote fusies die meestal gepaard gaan met personeelsinkrimping. De grote concerns denken enkel in termen van inkomsten en uitgaven. Men kan dat betreuren, maar verzet ertegen is zinloos. We moeten proberen zoveel mogelijk troeven uit te spelen. Het verhaal is eentonig: onze productiviteit is op peil, maar onze loonkosten zijn te hoog. Die moeten omlaag, wat zoals gezegd ten koste van de sociale zekerheid zal gaan. En we moeten dringend investeren in de opleiding van onze jeugd. Goed geschoolde krachten vinden werk, ongeschoolde krachten kunnen niet op tegen de concurrentie van de lagelonenlanden.

De Navo staat klaar om in Kosovo tussenbeide te komen, en loopt vooruit op de nieuwe strategie, die pas in april in Washington zal worden gedefinieerd.

Rogge: De Navo was in oorsprong een defensieve alliantie tegen de Russische agressie. Die is inmiddels verdwenen, maar dat komt vooral door de interne verzwakking van Rusland, waar de overgang van communisme naar kapitalisme is ontaard in een wild kapitalisme dat baadt in criminaliteit. Maar wie zegt dat Rusland binnen vijf of tien jaar niet opnieuw een moderne efficiënte staat wordt, met een geducht leger en expansieneigingen? Om dat gevaar preventief in te dammen, moet de Navo investeren in de uitbreiding naar Centraal-Europa. En in die optiek hoort ook het blussen van gevaarlijke brandhaarden op de Balkan.

Clinton heeft grondtroepen beloofd, hoewel de Amerikanen van plan waren Europa daarvoor te laten opdraaien.

Rogge: De Kosovo-affaire wordt steeds meer een complete remake van Dayton. Ook toen heeft men de zaak laten aanmodderen, de Europeanen hebben zich vastgereden, en dan zijn uiteindelijk de Amerikanen met Richard Holbrooke en met militair geweld tussenbeide gekomen. Precies hetzelfde zien we in Rambouillet. Frankrijk en Engeland geraken geen meter vooruit, en Madeleine Albright moet de meubelen komen redden. De zoveelste bevestiging van het feit dat Europa een dwerg is, die niet tot een buitenlands beleid in staat is.

Ten gronde stamt het conflict in Kosovo voort uit een verkeerde vastlegging van de grenzen, op de Conferentie van Londen net vóór de Eerste Wereldoorlog. Ook rond de grote meren in Afrika zijn grenzen vastgelegd zonder rekening te houden met etnische en religieuze tegenstellingen ter plaatse. Met de indeling van Kosovo bij Servië is een artificieel land gecreëerd, dat nooit leefbaar zal zijn. Kosovo was eerst Servisch, tot de terugtrekkende Ottomaanse troepen de Serviërs hebben verjaagd, en Albanezen het braakliggende terrein hebben ingenomen. De Albanezen wonen er tweehonderd jaar. De Serviërs nog langer, maar zij zijn intussen zwaar in de minderheid. Als er in Rambouillet een akkoord wordt bereikt, zal dat mijns inziens bestaan uit meer autonomie voor Kosovo, naar het voorbeeld van Montenegro, en gecontroleerd door een internationale peace-keeping of peace-making force. Maar eens die weg is, laaien de vijandelijkheden opnieuw op. De enige oplossing op lange termijn is een hertekening van de grenzen, zoals in Bosnië. Maar dat is een moeizaam proces, waar Europa niet rijp voor is. Ook al is de etnische zuivering, die helaas met dat soort ingrepen gepaard gaat, al grotendeels een feit in Kosovo.

In Rusland is de zoveelste machtsstrijd bezig. President Jeltsin staat nu lijnrecht tegen premier Primakov.

Rogge: Iedereen heeft Primakov onderschat. Hij was een niet geprofileerde compromisfiguur, een echte apparatsjik. Maar blijkbaar kan hij bepaalde krachten in evenwicht houden. Enerzijds de communistische groep, die hem als gewezen functionaris van het politbureau gunstig gezind is, en mogelijk meer vertrouwen heeft in hem dan in de eigen voorman Gennadi Zjoeganov. Anderzijds de liberale industriële lobby, die merkt dat de politiek van Primakov niet tegen haar belangen ingaat. Naast die twee is er het leger, dat misschien geen grote politieke rol meer speelt, maar het is altijd beter het mee dan het tegen te hebben.

Met zijn actie tegen Boris Berezowski komt Primakov in botsing met de rijke lobby achter Jeltsin.

Rogge: Hij zet ze ook tegen elkaar op. Ik denk dat hij zich dat kan veroorloven, want de macht van Jeltsin wordt totaal uitgehold. Net als Clinton is Jeltsin alle credibiliteit verloren. Het is afwachten of Primakov kandidaat is bij de presidentsverkiezingen van volgend jaar. Hij zou niet kansloos zijn, op voorwaarde dat hij de eerstkomende maanden de situatie van de gewone Rus wat kan verbeteren. Die moet zijn loon en pensioen uitbetaald krijgen, moet merken dat men tenminste de wil heeft om de criminaliteit aan te pakken, en moet weer fier kunnen zijn dat hij Rus is. Zeer belangrijk, dat laatste. Het zijn niet de cenakels achter de schermen die de uitslag van de verkiezingen zullen bepalen, maar de Rus in de straat.

In Duitsland heeft de rood-groenecoalitie de meerderheid in Hessen verloren. En daardoor ook in de Bundesrat.

Rogge: De rood-groene coalitie is zeer hybride, en van het oorspronkelijke regeringspact blijft al na zes maanden weinig over. Kijk hoe de afbouw van kerncentrales verwaterd is, en ook de kwestie van de dubbele nationaliteit. Deze coalitie maakt weinig kans op succes, tenzij de groenen hun principes verloochenen. Het is een fundamenteel probleem voor alle partijen die zich in één domein profileren. Ofwel sluiten ze geen compromissen, en valt met hen niet te regeren. Ofwel sluiten ze wel compromissen, en verliezen ze hun achterban. Grote traditionele partijen kunnen zich veel soepeler opstellen. De Franse groenen zitten in een andere situatie, omdat in Frankrijk de regeringsmeerderheid van socialisten en communisten ook zonder hen intact blijft. Ze kunnen dus geen eisen stellen, waardoor ze het misschien langer volhouden.

In Frankrijk is het “bloedproces” begonnen. Met drie ex-ministers, onder wie huidig kamervoorzitter Laurent Fabius, op de beklaagdenbank. Verwacht u een veroordeling?

Rogge: Ik vermoed dat de ministers verantwoordelijk maar niet schuldig zullen worden bevonden. Het bloedschandaal is een zoveelste typisch voorbeeld van de Franse eigengereidheid. Als de hele wereld Pal kiest als videosysteem, opteren de Fransen voor Secam. Waardoor ze nadien de grootste moeite hebben om aan te pikken. In deze bloedzaak had een catastrofe makkelijk vermeden kunnen worden. Alleen verkozen de Fransen te wachten tot hun eigen Institut Pasteur een doeltreffende test had ontwikkeld, in de plaats van de al bestaande Amerikaanse Abott-test te gebruiken. Daar komt bij dat men zich in ’84 niet goed bewust was van de transmissiemechanismen van het HIV-virus. En dat de bloedvoorziening in Frankrijk in aanzienlijke mate steunde op donoren uit de gevangenis. Een populatie die, om allerlei redenen, een groter risico op HIV-besmetting loopt.

Het proces heeft plaats voor een uitzonderingsrechtbank, met twaalf politici en drie magistraten. Dat lijkt een terugkeer naar het ancien régime.

Rogge: Men heeft het overal moeilijk met processen tegen politici. Amerika schakelt daartoe de Senaat in, Frankrijk de Cour de la Justice, wij het Hof van Cassatie. Elk van die formules tast wel op een of ander punt de rechten van de verdediging aan. Gedaagde politici krijgen vaak geen mogelijkheid om in beroep te gaan, en dat geldt ook voor in dezelfde zaak gedaagde niet-politici. De keuze van de rechters in dit Franse Cour de la Justice is misschien wat ongelukkig, maar dat betekent niet automatisch dat dit hof partijdig zou zijn. En het proces wordt toch in alle openheid gevoerd, met klassieke procedureregels.

JACQUES ROGGE

Koen Meulenaere

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content