Het is met het Generatiepact en de bouwwerven van Paars zoals met de vliegtoestellen en duikmachines van Panamarenko: het is niet dat ze niet werken; alleen, ze vliegen niet en ze duiken niet.

Niets klopt nog met de paarse coalitie. De federale regering belooft ons naar de kop van het Europese peloton te zullen loodsen, maar vergeet dat het aantal werklozen stijgt en de industriële productie en de concurrentiekracht dalen.

De stookoliekorting, eerst voorgesteld als een cadeau van de altijd vrijgevige petroleumleveranciers, zal uiteindelijk toch door de verbruikers worden betaald. Met interest! Al durfde geen van de ministers die het geheime contract met de oliesector ondertekenden dat in het parlement te komen toegeven.

Nog pijnlijker was de recente, door de regeringsgetrouwe media met veel gedruis begeleide tournee van eerste minister Guy Verhofstadt doorheen de Verenigde Staten.

Als een stand-upcomedian op zijn retour trachtte de premier de aandacht te wekken. Niets van wat hij vertelde bleek te kloppen. Zijn beweringen dat vier Amerikaanse ondernemingen in België zullen investeren, dolenthousiast als ze zijn over de notionele interestaftrek die ze hier wacht, hielden geen enkele steek. Bij navraag door de krant De Tijd bleek het, zoals in het geval van Johnson & Johnson, te gaan om een investering die al geruime tijd vastlag, of was de investering, zoals die van Cargill, veel lager dan door de premier aangekondigd, of sterker nog, was er, zoals in het geval van de Bank of New York, helemaal geen sprake van een investering.

Heel af en toe is er dan toch iemand die zegt waar het allemaal op staat. In dit geval Frank Vandenbroucke, een van de zeldzame Selbstdenkers in de Wetstraat.

Enkele jaren geleden al kon in de omgeving van oud-gouverneur Fons Verplaetse van de Nationale Bank worden vernomen dat er hoogdringend nood was aan een groot, discreet sociaaleconomisch overleg – noem het gerust een Poupehan, waar naderhand een karikatuur van werd gemaakt. Verplaetse zag in die dagen maar één politicus van de paarse meerderheid bekwaam om dit overleg politiek en intellectueel te schragen: Frank Vandenbroucke.

Die kans heeft de gewezen voorzitter van de SP.A, ondanks zijn veelvuldige voorzetten, nooit gekregen. Op last van de Franstalige coalitiepartners werd Vandenbroucke naar de Vlaamse regering verkast.

De boodschap die Vandenbroucke eind afgelopen week in het VTM-programma Polspoel & Desmet en in een gesprek met de krant De Morgen naar voren bracht, was op zich niet nieuw, maar wel bijzonder scherp geformuleerd: ‘De federale staat is niet bij machte om de toekomst van ons sociaal model te garanderen.’ Als bekentenis kan dat wel tellen.

Vandenbroucke beseft – en hij geeft het ook toe – dat het Generatiepact weinig zoden aan de dijk zet. Het gaat trouwens allang niet meer om het handhaven van de concurrentiekracht met de omliggende landen, maar ook met de Aziatische tegenspelers.

Intussen wordt, als gevolg van het financieringsmechanisme voorzien in het Lambermontakkoord van 2001, de bodem van de federale staatskas zichtbaar. Daarom – willen we het sociale bestel enigszins overeind houden – moeten de gewesten en gemeenschappen hun schouders onder het systeem zetten. ‘Een grote sociaaleconomische staatshervorming dringt zich op’, leert Vandenbroucke.

Met andere woorden: de splitsing – een woord dat Vandenbroucke vooralsnog niet gebruikt – van de sociale zekerheid staat op de agenda. Want hij zegt: ‘De gewesten en gemeenschappen zullen een stuk ervan moeten overnemen, op eigen kosten.’

Ook dat laatste is belangrijk, want een blik op de nationale rekeningen volstaat om te weten dat Wallonië en Brussel daar niet toe in staat zijn. Wallonië roeit met zeven riemen tegelijk achteruit. De hoofdstedelijke regio Brussel kampt met een hand over hand toenemende armoede. Bijna 27 procent van de kinderen wordt er geboren in een gezin zonder inkomen uit arbeid. Wallonië noch Brussel is in staat de facturen van de sociale zekerheid te betalen – die twee regio’s horen veeleer onder voogdij te worden geplaatst.

De boodschap van Frank Vandenbroucke is niet meteen bemoedigend, maar wel duidelijk: het is stilaan sluitingstijd voor de tuinen van België.

Rik Van Cauwelaert