In De Wereldverbeteraars op Kanaal Z proberen denkende Vlamingen de mens een mooiere toekomst te geven. In Knack krijgt u telkens een voorsmaakje van hun voorspellingen.
Op dinsdagavond 22 december is Bart De Moor, hoogleraar in de ingenieurswetenschappen aan de K.U.Leuven, te gast in De Wereldverbeteraars. Met welke maatregel zou hij beginnen, mocht hij het op deze planeet volledig voor het zeggen krijgen? ‘Ik zou een lijst maken met de grootste wereldproblemen, ik zou ervoor zorgen dat die lijst wetenschappelijk onderbouwd is, en dan zou ik die problemen een voor een aanpakken’, zegt hij. ‘Als je ziet dat zoveel mensen nog altijd verstoken blijven van zelfs de meest elementaire voedsel- en nutsvoorzieningen, dan lijkt mij dat zeker een van de eerste problemen die moeten worden opgelost. Technisch is dat perfect mogelijk, er zijn andere hinderpalen die een oplossing in de weg staan. Politieke, emotionele en nationalistische hinderpalen, onder meer.’
Over de toekomst van wetenschap en technologie is De Moor zeer optimistisch. ‘Zoals de twintigste eeuw die van de informatietechnologie was, zo wordt de eenentwintigste eeuw die van de biotechnologie’, voorspelt hij. ‘Daar mogen we de komende decennia de grootste doorbraken verwachten. De dag zal komen dat men bacteriën ontwerpt om bijvoorbeeld zware metalen op te sporen, en eventueel zelfs om te zetten in een andere stof. Maar ook in de geneeskunde komt er heel wat op ons af. Misschien zullen we ooit medicijnen slikken die eigenlijk bestaan uit slimme bacteriën, en die in plaats van zware metalen kankercellen opsporen en ter plekke elimineren. Vandaag kan men zulke kankercellen alleen detecteren met speciale tests, of in een scanner – en meestal is de tumor dan al een tijdje aanwezig. Met zulke bacteriën zou je een soort alarm krijgen als er iets verkeerd gaat, zodat je er heel vroeg bij bent. Misschien zul je zelfs nooit merken dat je kanker gehad hebt. Die hele discipline die zich daarmee gaat bezig houden, is de synthetische biologie – waarbij levensvormen worden gemaakt die in de ‘normale natuur’, tussen aanhalingstekens, niet bestaan.’
Het internet zal de komende jaren vooral gebruiksvriendelijker worden, denkt De Moor. ‘Wij gebruiken nog altijd een klavier om op het internet te gaan. Dat is natuurlijk hopeloos verouderd, het is de technologie van de tikmachine uit de negentiende eeuw. Ik verwacht op dat gebied vooral veel van de spraaktechnologie.’
Mens en machine zullen steeds nauwer met elkaar versmelten. ‘Men doet onderzoek naar de interactie tussen biologisch materiaal, onze hersenen, en dode materie, namelijk siliciumchips. Er wordt serieus nagedacht over de vraag of we bepaalde chips kunnen inplanten in onze hersenen. Mensen die aan epilepsie lijden, zouden dan een soort pacemaker kunnen krijgen, een chip die op basis van hersengolven een epileptische aanval kan voorspellen en counteren door elektronisch in te grijpen.’
Dat heel wat mensen tegenwoordig last hebben van technofobie, begrijpt De Moor wel. ‘Er bestaat een soort lacune, een gebrek aan kennis, en misschien ook een gebrek aan communicatie vanuit de wetenschap zelf. Die lacune is een voedingsbodem voor technofobie. En er zijn natuurlijk voorbeelden in de geschiedenis van technologie die werd misbruikt. De kwantummechanica heeft geleid tot scanners in het ziekenhuis, maar ook tot de atoombom. Een voor de hand liggend voorbeeld van misbruik van biotechnologie is dat van de terroristische aanval met een gemodificeerd virus. Maar de complexiteit van de biologie is nog dermate groot dat ik mij amper kan inbeelden dat er terroristen zijn met een volledig uitgerust lab en de nodige inzichten in de biologie. Er zijn goedkopere manieren om een aanslag te plegen. Het zijn horrorstory’s die iedereen kan verzinnen, maar misbruik is een nefast neveneffect van élke technologie. Met een tafelpoot kan men ook iemand neerslaan, en nochtans is zo’n ding ook niet ontworpen om geweld mee te plegen.’
‘DE WERELDVERBETERAARS’, MET BART DE MOOR, DINSDAG 22 DECEMBER OM 22 UUR OP KANAAL Z. HERHALINGEN OP ZATERDAG 26 EN ZONDAG 27 DECEMBER.
door joël de ceulaer
