Kan alleen een gretige lezer een uitstekende politicus zijn? Dat valt te betwijfelen.
Na Annemie Turtelboom te hebben geïnterviewd, gaf ik haar ooit een boek cadeau. Ze was in die tijd minister voor Asiel en Migratie, en ik had Drie sterke vrouwen bij me, een bekroonde bundel migratieverhalen van Marie NDiaye. Geen idee of Turtelboom die uiteindelijk heeft gelezen – zo niet, dan heeft ze er nu tijd genoeg voor. Hoe dan ook, het was meteen de laatste keer dat ik een boek uitzocht voor een interviewee. Iedereen lachte om mijn pedagogische ambities.
In zijn laatste dagen als president gaf Barack Obama aan de chef boeken van The New York Times een interview over zijn lees- en schrijfgewoonten. Het is een prachtig stuk geworden, met veel dure woorden. De boodschap in zijn afscheidsspeech, waarin hij zijn optimisme probeerde te verzoenen met de tijdelijke dreigingen voor de hedendaagse Amerikaanse democratie, had Obama overgehouden aan het werk van William Shakespeare. De goedheid én de slechtheid van de mens, het zit allemaal in diens tragedies en komedies. Elke avond probeerde Obama in het Witte Huis minstens een uurtje te lezen.
Is het de literatuur die van Barack Obama een uitzonderlijke president heeft gemaakt? Of is het een uitzonderlijke president die in zijn vrije tijd ook nog eens de fut vindt om zich door de wereldliteratuur te worstelen? Er wordt gezegd dat Donald Trump zelfs zijn eigen Trump: The Art of the Deal, het boek waarmee hij dertig jaar geleden bekend werd, niet heeft gelezen. Maar ik zou Trump ook geen Shakespeare aanraden. Omdat het al heel wat zou zijn als hij de morele lessen van Samson en Gert zou toepassen, maar vooral omdat er dringender lectuur op hem wacht. Zijn veiligheidsbriefings, bijvoorbeeld.
Trump of eender welke andere politicus – om Annemie Turtelboom niet te noemen – neemt geen betere beslissingen als hij of zij eerst de wereldliteratuur heeft doorgenomen. Daarvoor hebben mensen, als ze over boeken praten, het toch te veel over zichzelf. Lezers zijn in romans in de eerste plaats op zoek naar herkenbaarheid. Als ik, zoals dezer dagen, een roman van Richard Yates lees, denk ik meer aan de treurnis van mijn eigen leven dan aan de tragische personages die de auteur opvoert. Mocht het nu nog slecht met hen aflopen, dan krijg ik natuurlijk met ze te doen en vergeet ik even mijn eigen besognes. Literatuur wordt dan escapisme, maar nog altijd geen leerschool in empathie. Als Obama ’s avonds een boek leest, is het niet om de wereld te redden, maar om er even niet aan te hoeven denken.
Door PETER CASTEELS
Het zou al heel wat zijn als Donald Trump de morele lessen van ‘Samson en Gert’ zou toepassen.
