In de Kroonraad van Knack geven vooraanstaande politici hun opinie over de actualiteit. Deze week Willy Kuijpers over wapenleveringen aan Nepal, de Sabenacommissie, de val van de regering-Balkenende, en de relaties tussen de EU en Turkije.
nMijnheer Kuijpers, op basis van het rapport van de Belgische waarnemers ziet minister van Buitenlandse Zaken Louis Michel (MR) geen reden om de wapenlevering aan Nepal op te schorten.
WILLY KUIJPERS: De regering heeft iedereen in een patsituatie gemanoeuvreerd. Want als er niet geleverd wordt, zal de belastingbetaler miljoenen euro’s moeten ophoesten via de Delcrederedienst. Dat is een schande op zich, en de grote vraag is hoe doelbewust een en ander is gebeurd. De Nepalkwestie is begonnen in Duitsland, waar ze misschien iets principiëler zijn geweest en het dossier niet hebben laten starten. Bij ons is men er in december 2001 mee begonnen. De eerste beslissingen zijn al in januari van dit jaar genomen, lang voor de beruchte vergadering van het kernkabinet in juli. Ondertussen zijn ze bij FN klaar met de hele geldverslindende voorbereiding van de productie, bij manier van spreken moet nu enkel op de knop worden gedrukt en de vijfduizend mitrailleurs rollen van de band. Dat houdt niemand meer tegen. En mocht het toch lukken voert FN diezelfde wapens wel via een filiaal in Frankrijk uit. We zijn dus allemaal gegijzeld door het schimmenspel dat achter de schermen is opgevoerd.
De eerste wapens worden in december geleverd. Moet Agalev dan uit de regering stappen, en is dat de uiteindelijke bedoeling van Louis Michel?
KUIJPERS: Misschien is dat ondertussen een nevenbedoeling van Michel geworden, dat weet ik niet, maar ik denk niet dat Agalev er veel bij wint door op te stappen. Wij hebben dat met de Volksunie ook eens gedaan, ook na verhitte interne discussies waarin het testament van de IJzerhelden en hun ‘Nooit meer oorlog’ een belangrijk argument was. Electoraal heeft ons dat niets opgebracht, integendeel. Ik denk dat ze rond Jos Geysels koortsachtig zoeken naar een uitweg of een uitvlucht, een wetje wat verstrengen of een extra controle inbouwen, maar de schade aan het imago van Agalev is al aangebracht. Je mag niet vergeten dat de Duitsers de levering hebben geweigerd, en met Joschka Fischer zit een groene minister op Buitenlandse Zaken. Via de Europese kanalen hebben de Duitse groenen hun Belgische vrienden ongetwijfeld op de hoogte gebracht van de hete aardappel die naar België zou worden doorgeschoven. Het zoenoffer van Magda Aelvoet was dan ook weinig geloofwaardig.
Agalev, Ecolo en SP.A zijn partijen die een wapenlevering als aan Nepal niet met hun principes kunnen rijmen. Zij hadden een krachtig ethisch signaal kunnen geven door hun veto te stellen en desnoods uit de regering te stappen, maar nu is het te laat. Die levering is niet meer te stoppen. Wie een eerlijke pacifistische politiek wil voeren, moet de wapennijverheid omscholen. En wijlen Maurits Van Haegendoren stelde al: ‘Als er één industrie is die je onder controle van de staat moet brengen, is het de wapenindustrie.’ Ik pleit voor een Europese conventie, ruimer dan de huidige gedragscode. Maar dan moeten het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk mee willen doen. Is dat een utopie? Misschien, maar ik stel vast dat de grootste wapensmid aller tijden, Duitsland, het vandaag doet zonder grote wapennijverheid en toch een vooraanstaande rol speelt in de wereld. We zouden moeten werken aan een stappenplan naar ontwapening, maar we zien precies het tegenovergestelde. En het zijn uiteraard niet de Verenigde Staten die het goede voorbeeld zullen geven. De SIPRI-documenten tonen aan dat de wapenproductie in verhoogde mate hervat is. Dus zoekt men afzetmarkten en een oorlog tegen Saddam Hoessein is er een van. We kunnen niet sterk genoeg opstaan tegen George W. Bush.
De Sabenacommissie in het parlement zet haar onderzoek verder met het horen van gewezen en huidige ministers.
KUIJPERS: Wat in die commissie wordt verteld, is verbijsterend. Ik begrijp niet dat daarover niet meer verontwaardiging ontstaat. Van de getuigenissen van Fred Chaffart en Jean-Luc Dehaene ben ik achterovergevallen. De ex-premier geeft zonder verpinken toe dat in Sabena alles partijpolitiek geregeld en geritseld werd, en dat de regering maar liet begaan. Zeventien Airbussen aankopen of vierendertig? De regering stelde geen vragen, ze wist het niet eens. Om het even welke burgemeester die een dergelijk wanbeleid openlijk zou toegeven, wordt door de gouverneur ontegensprekelijk op het matje geroepen. Agusta indachtig kan ik mij ook nauwelijks inbeelden dat een zo geforceerde monsterbestelling zonder smeergeld heeft kunnen plaatsgrijpen.
Dat een van onze zogenaamde topmanagers, Fred Chaffart, toegeeft dat hij als voorzitter van de raad van bestuur geen benul had van de belangrijke beslissingen die in zijn bedrijf werden genomen, is al even stuitend. En wat te zeggen van een minister als de altijd wat ongelukkig ogende Rik Daems, die niet eens door zijn eigen premier en vice-premier op de hoogte wordt gesteld over een miljardendeal in een bedrijf waarover hij bevoegd is? Dat hele Sabenaverhaal is werkelijk hemeltergend. Wat is nog de zin van een staatshoofd als hij na deze onthullingen niet eens de verantwoordelijken bij zich ontbiedt? Idem voor de premier.
Zowel Laken als Guy Verhofstadt (VLD) hebben weinig recht van spreken over Sabena.
KUIJPERS: Dat maakt het nóg wranger. Ik wil er tussen twee haakjes even op wijzen dat ook andere takken waaraan de koninklijke Belgische driekleur verbonden is bol staan van corruptie en wanbeleid. Ik denk aan voetbal en wielrennen, zowat de laatste domeinen die teren op een nationaal Belgisch gevoel. Als het waar is wat in de Sabenacommissie over de Zwitsers wordt beweerd, had de Belgische staat al lang een proces van staat tot staat moeten aanspannen tegen Zwitserland. Hotelakkoord of geen hotelakkoord. De stilte op dat gebied is echt revolterend.
In Nederland is de regering van Jan Peter Balkenende (CDA) al na 87 dagen ten onder gegaan aan de ruzies bij de Lijst Pim Fortuyn (LPF).
KUIJPERS: Je hoefde geen profeet te zijn om dat te voorspellen. Grosso modo kwamen de 1,6 miljoen kiezers van de LPF uit drie stromingen. Enerzijds uit een religieus fundamentalisme, veel sterker dan bij ons, dat zowel katholieken als gereformeerden doet verlangen naar de terugkeer van ‘het fatsoen’. Dat hebben ze in Den Haag onderschat, al was de vorming van de vele plaatselijke lijsten een teken aan de wand. Daarnaast was er een ruime stroming van ingeburgerde allochtonen uit de tweede generatie, die zelf veel moeite hebben gedaan om zich in de Nederlandse samenleving te integreren en tot hun ongenoegen zien hoe een nieuwe instroom van buitenlanders die moeite niet doet, en integendeel een illegale en criminele economie opzet waarin ongelooflijk veel geld omgaat. En een derde groep zijn degenen die genoeg hebben van de Nederlandse stijl van regeren, met het geheven vingertje naar de hele wereld, terwijl zij zelf geconfronteerd worden met wachtlijsten in ziekenhuizen, mank lopend onderwijs, en onleefbare stadswijken.
Die drie stromen van ongenoegen zijn samengevloeid, maar men is er niet in geslaagd om er een goed gestructureerde partij en bekwame beleidsmensen voor te zetten. Van de ‘krachtdadigheid’ die Balkenende had aangekondigd, is niets terechtgekomen. Want niet alleen de LPF heeft een tekort aan bekwaam politiek personeel, ook de andere partijen moeten zich op dat gebied zorgen maken, het CDA in de eerste plaats. Ik zie Balkenende veeleer functioneren als prior in een kleine benedictijnerabdij dan als premier in een woelige coalitie.
Zullen de traditionele partijen de 1,6 miljoen LPF-kiezers recupereren?
KUIJPERS: Wie dat denkt, vergist zich. Ik vermoed dat bij de komende verkiezingen de opkomst heel laag zal zijn en ik verwacht alleen voor klein-links een forse groei. Bij deze politieke crisis komt bij dat de begroting in Nederland slechter oogt dan de onze, er vallen dus geen geschenken meer uit te delen. Gerrit Zalm van de VVD had geen ongelijk om snel nieuwe verkiezingen te willen. Ik wil het ook nog even hebben over de rol van de media. Het is tot in den treure herhaald dat Pim Fortuyn in korte tijd gemaakt is door de media. Die hebben dus ook schuld aan wat is gebeurd, al heb ik niet de indruk dat ze zichzelf sterk ter discussie stellen. Wij maken op dit moment hetzelfde mee met Abou Jahjah, de beste propagandist voor het Vlaams Blok. Overal wordt die kerel opgevoerd als een soort woordvoerder van de islamgemeenschap in ons land, wat hij allerminst is. Voor de islamgemeenschap is dat een drama, want hij bevestigt alle angstige vooroordelen van de autochtone bevolking. De media moeten eens beseffen dat zij in een kwetsbare democratie een grote verantwoordelijkheid dragen.
Deze week bespreken de regeringsleiders in Brussel de uitbreiding van de EU. Er komen eerst tien en dan nog eens twee nieuwe leden. Voor Turkije blijft de deur dicht. Is dat terecht?
KUIJPERS: Nu pas is de afbouw bezig van de Eerste en de Tweede Wereldoorlog, en voltrekt de Europese Unie historische aspiraties als de dubbelmonarchie of het rijk van keizer Karel. Dat gaat ten koste van Afrika, onze zuiderbuur met wie we zoveel banden hebben, maar die nu wordt losgelaten. De akkoorden tussen de EU en het zeventigtal ACP-landen uit Afrika, de Caraïben en de Stille Oceaan, dreigen op een laag pitje te worden gedraaid omdat het solidariteitsprincipe en het subsidiëringsmechanisme in de uitgebreide Unie al het beschikbare geld zullen wegzuigen. Om er ook nog Turkije met zijn 62 miljoen inwoners bij te nemen, is het veel te vroeg. Dat kan de EU niet meer dragen.
Bovendien mag Turkije dan wel een paar spectaculaire maatregelen nemen zoals het afschaffen van de doodstraf, het land zit nog lang niet op de golflengte van de EU. In Turkije bestaat een parallelle economie waarvan wij hier de draagwijdte niet beseffen. Het controlemechanisme van de Turkse staat is een puinhoop. De rol van het leger is er groter dan in een westerse democratie aanvaardbaar is, ik schat dat eenderde van de provincies rechtstreeks onder bevel van militairen staat. En de mensenrechten zijn natuurlijk ook niet van de ene dag op de andere gegarandeerd. Via de Grijze Wolven vindt het islamfundamentalisme nog altijd een voedzame bodem. Zolang we daarop geen controle hebben, doen we er goed aan voorzichtig te zijn. De Grijze Wolven zijn even gevaarlijk als al-Qaeda of de Taliban, dat hebben ze ook in België in het verleden bewezen, al zijn de dossiers over hun aanslagen in Sint-Joost-ten-Node en in Denderleeuw blijkbaar verdwenen.
We zitten natuurlijk in de tang van de NAVO. Na Amerika heeft Turkije het grootste NAVO-leger en het heeft een belangrijke geostrategische positie, onder meer tegenover Iran en Irak. Een van de grootste zo niet de grootste Amerikaanse legerbasis op vreemde bodem bevindt zich in Dyarbakir. De grootste twee vazallen van Amerika zijn Turkije en Israël, die het merkwaardig goed met elkaar kunnen stellen trouwens. Vandaar dat de Amerikanen Turkije graag in de EU zouden zien. Maar alles bij elkaar genomen, denk ik dat we voorlopig alleen specifieke samenwerkingsakkoorden kunnen sluiten, zonder de Turken formeel in de EU op te nemen. Dat kan over twintig of dertig jaar misschien gebeuren, maar nu niet. Alleen zie je dat de EU-landen afzonderlijk naar Turkije trekken omdat ze er hun halfafgewerkte producten en hun wapens mogen fabriceren, die ze nadien goedkoop naar de EU terugbrengen. Ook op een eensgezinde EU-strategie tegenover Turkije hoeft dus niemand te rekenen.
Koen Meulenaere
willy kuijpers: ‘wat in de sabenacommissie wordt verteld, is verbijsterend.’
