De placenta speelt een actieve rol in de stroom van voedingsstoffen van een moeder naar haar foetus.
Ons genoom is in de loop van de lange geschiedenis van het leven ‘besmet’ geraakt met de genen van virussen. Liefst 8 procent van het genetisch materiaal van zoogdieren, zo schatten wetenschappers, heeft een virale oorsprong. Een groot deel van die virusgenen zou inactief zijn, maar sommige vervullen nuttige functies. Ze produceren bijvoorbeeld eiwitten die cellen met elkaar kunnen verbinden. Dat virusgenen verantwoordelijk zijn voor het ontstaan van de placenta of moederkoek bij vrouwelijke zoogdieren, was al bekend: ze koppelen cellen van een foetus aan die van zijn moeder.
Volgens een nieuwe studie in Public Library of Science Genetics hebben dezelfde virusgenen ook een functie bij mannelijke zoogdieren: ze zorgen ervoor dat die een grotere spiermassa krijgen dan vrouwelijke zoogdieren – ook spiermassa is het resultaat van een fusie van cellen, waarin de virusgenen dus meespelen. Zodra onderzoekers die genen bij muizen experimenteel hadden uitgeschakeld, nam de spiermassa van de dieren met een vijfde af. Bij diersoorten zonder placenta wordt dat opvallende verschil in spiermassa tussen man en vrouw bijna nooit waargenomen.
In Proceedings of the National Academy of Sciences werpen onderzoekers nieuw licht op de rol van de placenta in de groei van jonge zoogdieren. Op basis van de ontwikkeling van muisjes ontdekten ze dat de placenta beïnvloedt hoeveel voedingsstoffen van de moeder naar haar foetus gaan. Als de foetus sneller moet groeien, krijgt hij bijvoorbeeld meer voeding. Is zijn moeder ziek, dan krijgt hij er minder. Zelf houden foetussen uiteraard geen rekening met het welzijn van hun moeder: ze willen alleen maar groeien, gestuurd door de informatie die uit hun genen komt. Daarom is de placenta als het ware de ‘scheidsrechter’ tussen hen en hun moeder.
Hoe de placenta die functie vervult, weten we nog niet. Wel is duidelijk dat hij signalen oppikt van moeder en foetus. Daarna stuurt hij op zijn beurt signalen naar de moeder en regelt zo de toestroom van voedingsstoffen. Als we dat mechanisme beter zouden kennen, zouden we complicaties bij zwangerschappen kunnen opvangen. Als een foetus te traag groeit, bijvoorbeeld, zou men de signalen van de placenta zo kunnen manipuleren dat de moeder meer voedingsstoffen aflevert. Om te vermijden dat zijzelf een tekort krijgt, zou ze dan medisch bijgestaan kunnen worden.
DOOR DIRK DRAULANS
Foetussen houden geen rekening met het welzijn van hun moeder: ze willen alleen maar groeien.
