Tom Vandyck
Tom Vandyck Tot 2014 correspondent in de VS voor Knack.be

De Amerikaanse Rand Corporation heeft een hypermodern infrastructuurplan klaar voor de toekomstige Palestijnse staat. Zelfs Israël is er jaloers op.

Of het nu vroeger of later is, op een dag komt er een einde aan het Palestijns-Israëlische conflict. Over hoe een definitief vredesakkoord eruit moet zien, wordt al decennia gedebatteerd. Wat vooralsnog zo goed als onbesproken bleef, is wat er moet gebeuren de dag ná de Palestijnse onafhankelijkheid.

Het laatste waar de wereld op zit te wachten, is een failliet Palestina dat verder wegzinkt in corruptie en extremisme. Hoe het dan wel moet, was de afgelopen twee jaar het onderwerp van een uitgebreide studie van de Rand Corporation, een in Washington en Santa Monica gevestigde onafhankelijke denktank. Het resultaat van dat studiewerk is The Arc (‘De Boog’), een hypermoderne infrastructuurcorridor die de ruggengraat van een succesvolle Palestijnse staat moet worden.

Of het project er zonder vredesakkoord ooit daadwerkelijk komt, is een open vraag. Maar de Rand Corporation liet zich daar niet door tegenhouden. ‘In Afghanistan en Irak hebben we geleerd dat je nation building vooraf moet plannen’, zegt Ross Anthony, die het project leidde. ‘Doe je dat niet, dan zal de Palestijnse staat falen en dat kan de wereld zich niet veroorloven.’

In een notendop is de Arc een hypermoderne treinlijn annex autosnelweg, afgezoomd met waterleidingen, telecommunicatie- en hoogspanningslijnen. Over een afstand van 200 kilometer beschrijft al dat beton een boog – vandaar de naam – van Jenin, in het noorden van de Westelijke Jordaanoever, zuidwestwaarts tot in Gaza-stad. Met de geplande hogesnelheidstrein zouden beide steden op negentig minuten van elkaar komen te liggen. ‘Dit is een plan om een toekomstige Palestijnse staat op de Westelijke Jordaanoever en de Gaza- strook “samen te binden”‘, zegt Doug Suisman, hoofd van Suisman Urban Design, het architectenbureau uit Los Angeles dat het ontwerp uittekende.

Bij het plan horen ook bruggen en stations, waarvoor Suisman zich inspireerde op de modernste Europese TGV-bouwwerken. ‘Als op een dag alle politieke en militaire obstakels uit de weg geruimd zijn, heeft Palestina het potentieel om een modern land te zijn’, zegt hij. ‘Niet alleen bestaat de nood om de dagelijkse problemen op te lossen, maar ook om een symbool van hoop en Palestijnse trots te scheppen. Dat doe je beter met treinstations en bruggen, die nuttig zijn voor elke Palestijn, dan met monumentale regeringspaleizen.’

Het plan werd door de Palestijnen alvast dankbaar ontvangen. Vice-minister van Financiën Jihad Al-Wazir zei in de Amerikaanse media dat hij er de tranen van in de ogen kreeg. In Israël was de ontvangst lauwer, maar niemand zei a priori nee.

Bevolkingsexplosie

The Arc moet niet alleen de fysieke ruggengraat van het toekomstige Pales-tina worden, maar ook de economische levenslijn. Dat is hard nodig, want sinds het uitbreken van de tweede intifada is de Palestijnse economie in elkaar gestort. Bovendien kijken de Palestijnen aan tegen een bevolkingsexplosie. In de Palestijnse gebieden wonen nu al 3,3 miljoen mensen, goed voor een bevolkingsdichtheid die bij de hoogste van de wereld hoort. Volgens schattingen van de Rand Corporation kan dat inwonersaantal de komende vijftien jaar verdubbelen, vanwege Palestina’s torenhoge geboortecijfer en de verwachte terugkeer van honderdduizenden mensen na een vredesakkoord.

‘Wij stellen niet de bouw van een nieuwe stad of een aantal satellietsteden voor,’ zegt Doug Suisman, ‘wel een gecontroleerde groei voor alle steden langs de treinlijn.’ Dat moet het Palestijnen mogelijk maken om in de ene stad te wonen en in de andere te werken. Tot nu toe was dat onbegonnen werk, want de meeste wegen op de Westelijke Jordaanoever lopen van oost naar west. ‘In essentie verbinden ze de steden en dorpen niet met elkaar, maar met Israël’, zegt Suisman. ‘Dat is op termijn weliswaar van vitaal economisch belang, maar Palestina zelf bevindt zich niet op een oost-west-, maar op een noord-zuidas.’

The Arc moet de economische activiteit gelijkmatig over die as spreiden. Dat is ook psychologisch van belang, zegt Suisman. ‘De Palestijnse ervaring van de laatste vijftig jaar is in grote mate bepaald door ontworteling. Veel families moesten van hun land af. Wat we vooral niet willen, is dat ze nu wéér ergens anders heen moeten om werk te vinden.’

Nieuwe economische activiteit moet er komen op de zogenaamde ’transitboulevards’, die de historische kernen van de Palestijnse steden met de treinstations zouden verbinden. ‘Op die manier schep je twee groeipolen voor elke stad’, doceert Suisman: ‘Culturele instituten, huisvesting en hotels zouden op natuurlijke wijze naar de centra trekken. Bedrijven, nieuwe universiteiten en ziekhuizen zouden zich rond de stations vestigen, waar ze rechtstreeks met het transportnetwerk verbonden zijn.’

Cashinjectie

Onder de huidige omstandigheden is The Arc niet veel meer dan een weliswaar bijzonder goedgeïnformeerde toekomstdroom. Niet alleen is het einde van het Israëlisch-Palestijnse conflict niet in zicht, ook de Palestijnse Autoriteit zelf is er niet klaar voor. ‘Er zijn grote obstakels,’ erkent Doug Suisman, ‘maar we zijn er voor dit plan van uitgegaan dat er een vredesakkoord is, dat er een acceptabel niveau van veiligheid heerst en dat de Palestijnen erin slagen om een niet-corrupt, transparant bestuur op poten te zetten.’

Het hele nation building-project dat de Rand Corporation om de Arc heen bouwde, kost 33 miljard dollar, gespreid over tien jaar (de Arc-infrastructuur zelf klokt af op 6 miljard). Dat is drie keer meer dan wat de Palestijnse gebieden op dit moment jaarlijks ontvangen aan ontwikkelingshulp en buitenlandse investeringen. Doenbaar, zegt Suisman, want dat bedrag is vergelijkbaar met wat de internationale gemeenschap uitgeeft in Bosnië en Kosovo. ‘Nu al krijgen de Palestijnen de meeste ontwikkelingshulp per inwoner van de wereld. Als ze een betrouwbare regering kunnen vormen en iedereen is het erover eens om iets van het land te maken, ben ik ervan overtuigd dat de internationale gemeenschap bereid is om dat geld neer te leggen.’

De bouw van The Arc zou volgens de Rand Corporation 160.000 banen scheppen in de Palestijnse gebieden. Dat moet voor de nodige terugverdieneffecten zorgen. ‘Dit plan is een reusachtige cash-injectie voor de Palestijnse economie’, zegt Ross Anthony. ‘Als de aanbevolen investeringen er komen, kan die binnen vijf jaar weer op haar pre-intifada-niveau komen en de volgende tien jaar verdubbelen. Dat zal een onschatbare impact hebben op hoe mensen leven. Uiteindelijk gaat dit project vooral over de creatie van welvaart: het bouwen van moskeeën, scholen, ziekenhuizen en bedrijven, die mensen de kans geven om een normaal leven op te bouwen. Op dit moment ontbreekt zo’n visie. Als wij die kunnen bieden, zou dat een fenomenaal psychologisch effect hebben. “

Suisman en Anthony presenteerden hun project de afgelopen weken niet alleen in Israël en de Palestijnse gebieden, maar ook in Washington en Brussel, waar ze onder anderen Javier Solana, de Hoge Vertegenwoordiger voor het Buitenlands Beleid van de Europese Unie, troffen. Toen ze de plannen voorlegden aan Ehud Danoch, de Israëlische consul in Los Angeles, had die maar één bedenking: ‘Ik vrees dat de Israëli’s jaloers zullen zijn.’

Tom Vandyck

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content