Rode lijn

BERT BULTINCK is hoofdredacteur van Knack.

‘IK BEN ERG TROTS op wat ik gedaan heb’, zei Barack Obama in het interview met The Atlantic-journalist Jeffrey Goldberg dat Knack in april vorig jaar publiceerde. De voormalige Amerikaanse president had het niet over het economisch herstel na de financiële crisis, de ziekteverzekering of het klimaatakkoord van Parijs. Hij had het over zijn beslissing om Syrië niet aan te vallen, ondanks het feit dat de Syrische president Bashar al-Assad met zijn aanvallen met saringas in de stad Goutha de beruchte ‘rode lijn’ had overschreden. In 2012, een jaar voor de aanval in Goutha, had Obama gezegd: ‘Als we de indruk krijgen dat er chemische wapens zullen worden gebruikt, is dat voor ons een red line. Als die overschreden wordt, verandert alles.’ Maar de president, die vandaag in toenemende mate kritiek krijgt voor zijn softe buitenlandpolitiek, deed niets. Volgens die critici had de oorlog in Syrië helemaal anders kunnen lopen. De toenmalige Franse premier Manuel Valls was zeer ontgoocheld in Obama: ‘Als hij wel had aangevallen, zou Syrië er vandaag veel beter voor staan.’

VANDAAG ligt Syrië in puin, of toch belangrijke delen van het land, en zit president Assad nog altijd stevig in het zadel. In een fel besproken interview met Assad, dat Knack en de VRT vorige week uitbrachten, voer de dictator uit tegen de Amerikanen, de EU en de NAVO. Tegelijk sprak hij de hoop uit dat er met de nieuwe Amerikaanse president Donald Trump een Amerikaans-Russische alliantie zou kunnen komen, of toch als het over Syrië gaat. Het is onduidelijk of zoiets realistisch is. De jongste berichten over de relatie tussen Trump en het Kremlin zijn op zijn minst dubbelzinnig te noemen. De Amerikaanse president steekt zijn bewondering voor Vladimir Poetin niet onder stoelen of banken. Maar de Amerikaanse ambassadrice bij de Verenigde Naties Nikki Haley veroordeelde Rusland begin deze maand ondubbelzinnig hard voor zijn optreden in Oekraïne. Het valt af te wachten of zo’n Russisch-Amerikaanse samenwerking, publiek of onder de waterlijn, meer is dan een wensdroom van Assad.

ZOALS U VERDEROP in dit blad kunt lezen, kon Knack-redacteur Walter Pauli in Aleppo en Damascus niet alleen met eigen ogen de ravage vaststellen, maar kreeg hij ook een inkijk in de manier waarop het regime van Assad de beeldvorming over Syrië probeert te regisseren. In een gesprek met de Russische legerleiding wordt de oorlog in Syrië consistent voorgesteld als een strijd tussen een legitiem bestel en moslimfundamentalistische terroristen van verschillende groeperingen. Van het burgerverzet tegen de dictator Assad is ook bij de Russen geen sprake: alles staat in het teken van de strijd tegen de IS. Het lijkt alsof er nooit een volksopstand is geweest. Vorige week bracht Amnesty International een rapport uit over de bijna onvoorstelbare wreedheden van het regime, maar dat zal Poetin, die niet minder cynisch is dan Assad zelf, er niet toe brengen om de coalitie met Syrië op te blazen.

OP BELGISCH NIVEAU toont het nieuwe bezoek aan Assad van Vlaams Belang-politicus Filip Dewinter, die Knack en de VRT uitnodigde, niet alleen aan hoe het Syrische regime westerse politici voor eigen binnenlands gebruik opvoert. Het doet ook vragen rijzen over de connecties van onze extreemrechtse politici met dictators als Assad. Voor Dewinter is Assad een staatshoofd dat oorlog voert tegen moslimterrorisme – en alle wreedheden zijn bijzaak. Het is nuttig, ook in het licht van speculaties over rechtse meerderheden in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van 2018, om te zien dat Dewinter martelingen en executies verdedigbaar vindt als die passen in de strijd tegen het moslimfundamentalisme.

GEOPOLITIEK zou 2017 wel eens een sleuteljaar kunnen worden voor Syrië. Obama weifelde in 2013, en greep uiteindelijk toch niet in. Daarmee gaf hij aan Poetin de kans om een grotere rol te spelen. De Russische president twijfelde niet en koos de kant van de aloude bondgenoot Assad. Vandaag lijkt het er steeds meer op dat de Russische oorlogsinspanningen een gamechanger zijn geweest, met grote gevolgen voor de krachtverhoudingen in het Midden-Oosten. Rusland blijft op die manier veel sterker zijn stempel op de wereldpolitiek drukken dan de meeste beschouwers na de val van de Muur voor mogelijk hielden. Misschien zelfs in die mate dat Poetin het Westen ook tot een nieuwe positie zou kunnen bewegen. Zoals de Russische majoor-generaal het in de Syrië-reportage zegt: ‘Rusland en België zijn geen vrienden. Maar er zou wel enig wederzijds begrip mogen zijn.’ Obama’s weigering om ten aanval te trekken tegen Assad krijgt in de komende maanden mogelijk een ander gewicht. Misschien had een Amerikaanse interventie in Syrië nog catastrofalere gevolgen gehad. Maar het is de vraag of Obama trots kan blijven op zijn beslissing om niet in te grijpen.

BERT BULTINCK is hoofdredacteur van Knack.

Het valt af te wachten of een Russisch-Amerikaanse samenwerking meer is dan een wensdroom van Assad.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content