Jan Delvaux
Jan Delvaux Belpopkenner

Elektronische dansmuziek met verbeelding en een gevoel van eeuwige vakantie, Frankrijk werpt zich op als de nieuwe roerganger.

Wie van kleine revoluties houdt, volgt dezer dagen best de Britse muziekpers. Het is mooi om te zien hoe onhandig die omspringt met de almaar groter wordende muzikale toevoer vanop het Europese vasteland. Na jaren van navelstaarderij wordt die pers nu op pijnlijke wijze geconfronteerd met haar gebrek aan historisch besef en aandacht voor die andere medemens. Of men nu de hakbijl of de loftrompetten hanteert, altijd woekeren de oudbakken anekdotes en clichés.

Zo is België in de slechtste gevallen nog altijd het land van Soeur Sourire en Plastic Bertrand. Bij de recensie van de dEUS-single ?Theme from turnpike? stond volgend citaat : ?The only good thing that’s come out of Belgium recently is the fucking ferry.? Voor een vergelijkend onderzoek gaan we meteen naar dat andere ontwikkelingsland : Frankrijk. Het pas tot troetelkind gepromoveerde Daft Punk werd in december gedetecteerd als ?the hottest thing? dat uit het oosten kwam sinds de laatste Eurostar. Het enige muzikale vergelijkingspunt is hier steevast Serge Gainsbourg. Die had het immers in 1969 gewaagd om samen met hun Jane Birkin de toen nog Victoriaanse zeden te komen verwilderen.

Ondanks die onwetendheid is de tolerantie evenwel opvallend groot. Wat hebben ze trouwens ook te vrezen ? De muziekindustrie is de tweede inkomstenbron van het land en de internationale hegemonie is sterker dan ooit. Die enkele pieren kunnen dus zeker geen kwaad. Bovendien moet iedereen toch via Londen passeren om de rest van Europa te bereiken. Wanneer bijvoorbeeld een Italiaan over het ganse continent dreigt door te breken, wordt het operationele zenuwcentrum sowieso naar het Verenigd Koninkrijk verlegd. Het patent zit dus nog altijd stevig bij de uitvinders.

Dat noodzakelijk kwaad heeft ook voordelen. Een artiest die in Groot-Brittannië tekent, ziet zijn slaagkansen exponentieel vergroten. De gegadigden worden evenwel deskundig doorgelicht. De angst voor hondsdolheid zit er nog diep in. Weinig Europese naties zijn door dat cordon geraakt. Eigenlijk worden alleen de Scandinaviërs en jawel de Belgen echt voor vol aanzien. Zo staan de handtekeningen van dEUS, Evil Superstars en Moondog Jr. onder een Brits contract en worden Belgische platenfirma’s als R&S en Play It Again, Sam ! geroemd en geprezen.

DYNAMIET IN OVERVLOED

Nooit is de liefde echter zo groot en algemeen geweest als nu voor aartsrivaal Frankrijk. Het afgelopen jaar stonden Britse labels in de rij om het prille en frisse Parijse dansgeluid te tekenen. En jawel, daar komen de clichés. ?Waarschijnlijk zullen we ons spoedig de dag beklagen dat de Kanaaltunnel werd gebouwd.? schreef het dansblad Muzik enkele maanden geleden. Het vreemde is dat Frankrijk tot voor kort muzikaal onbestaande was. Niet alleen voor de Britten, ook voor de rest van de wereld.

Vanuit dat absolute isolement werpt Parijs zich nu op als een belangrijke nieuwe roerganger in de elektronische gemeenschap. Het is alsof de Jamaicaanse bobsleeploeg op Olympisch goud afstevent. Sinds de uitvinding van de popmuziek heeft Frankrijk immers nooit een rol van betekenis kunnen spelen. De buitenwacht begon zich zelfs al af te vragen of het land ooit wel een jeugd heeft gehad.

De uitbraakpogingen waren zeer onregelmatig en altijd van korte duur. Zo zagen we Les Négresses Vertes, La Mano Negra en Les Rita Mitsouko even snel vertrekken als ze gekomen waren. Alsof het eigenlijk om te lachen was. Met het eigen chanson en de geïmporteerde rock’n’roll kwamen ze nooit uit de liefhebberscategorie los. De internationale dansopstoot bij het begin van de jaren negentig zorgde voor de kentering. De jonge beurs maakten zich rap en jazzdance eigen en bliezen het zo lang gekoesterde excuus van de taalhandicap weg. Een verstandig man roept de troepen op tot verzameling. In zijn thuisstudio zet producer Jimmy Jay half mens, half sampler een netwerk op. Op zijn eerste ?Cool sessions? bestond de posse ondermeer uit La Funk Mob, Les Sages Poètes De La Rue en MC Solaar. Uit Manchester bracht kok en dj Laurent Garnier op zijn beurt techno mee. Samen met Eric Morand weekte hij bij mediaketen Fnac het geld los om een dansdivisie op te zetten. Na onenigheid start het duo F-Communications dat al snel buitenlandse handel bedrijft met Scan X, Shazz en St Germain.

Plotseling is er dynamiet in overvloed, al blijft de explosie uit. In het zog van beide polen groeit wel een zeer grote creatieve bedrijvigheid, maar het circuit blijft erg gesloten. Eigenlijk draaien de Fransen de gebruikelijke gang van zaken volledig om. Ze voelen allerminst de drang om uit te pakken of om van Parijs het nieuwe Seattle of Manchester te maken. Ze worden liever niet met de rest of met de eigen afkomst geconfronteerd. ?Men tracht van ons Franse ambassadeurs te maken maar dat zijn we niet?, zegt Thomas Bangalter van Daft Punk in het Britse blad The Face. ?We zijn misschien een peiler van de actuele Franse muziek maar we vertegenwoordigen zeker niet een of ander Frans geluid. Als dat al bestaat.?

Het Parijse uitgaanscircuit is en blijft zeer ondergronds en de interessante platenwinkels heten BPM en Rough Trade. Met uitzondering van radiozender Nova willen ook de media er niet echt aan. Zo volgt het Franse muziekblad Les Inrockuptibles wel nauwgezet elk nieuw hip Brits danslabel, maar wordt er nooit gewoon uit het raam gekeken. Veel respons zouden ze trouwens niet krijgen. Men slaat de eigen voortuin bewust over en probeert het meteen in het buitenland. De heren van Daft Punk willen bijvoorbeeld onder geen beding op de nationale televisie komen. Het zou hen het leven te moeilijk kunnen maken.

DE FRANSE FLAIR

Het meest opvallende is echter dat de Fransen niet de minste haast voelen. In een danswereld die aan mach 3 vooruitholt, nemen zij rustig de tijd om hun ding vanuit alle windhoeken te bekijken. ?De Fransen hebben tijd nodig om hun kunst te analyseren?, zegt Nicolas Godin van het duo Air, ?Kijk maar naar Serge Gainsbourg en sic Jacques Brel. Zij werden beter naarmate ze ouder werden. Misschien is de tijd nu pas rijp voor ons.? Overal weerklinkt hetzelfde verhaal. Zo leek het debuut ?Homework? van Daft Punk een geval van eeuwig uitstel te worden en heeft La Funk Mob haar eerste worp al naar de volgende eeuw verlegd.

Blijkbaar vonden de heren Philippe “Zdar” Cerboneshi en Hubert “Pigale Boom Bass” Blanc-Francard het al een hele prestatie dat hun eerste maxi’s werden verdeeld door het prestigieuze Britse label Mo Wax. In plaats van op die prille roem te incasseren, plukken ze de dag en zijn ze de vreugdezaaiers van de jonge Franse muziekwereld geworden. Zo vormen ze sinds het vertrek van Jimmy Jay de ruggengraat van MC Solaar. Boom Bass staat in voor galactische en verbeeldingrijke Grooves, waar Zdar met zijn zwak voor technofunk een motor aan geeft.

Verbeelding en het gevoel van eeuwige vakantie. Dat is de toverdrank die de jonge Galliërs hebben uitgevonden. Wat ze gedaan hebben, is eigenlijk heel eenvoudig en naar Franse maatstaven eeuwenoud. Ze hebben het hele dansspectrum van vroeger en nu afgeschuimd en er een eigen flegma aan gegeven. Wat Johnny Halliday en Eddy Mitchell met Amerikaanse rockers deden, doen hun nazaten modern over. Alleen voegen ze iets toe in plaats van klakkeloos te kopiëren. Gooi zoiets in een instrumentale wereld en verrassingen zijn mogelijk.

Een Franse sound bestaat niet. Maar er is wel zoiets als een fijnzinnige Franse flair die zich van veel ironie en humor bedient. De ernst smelt weg en het leven zit vol solden. Zo waant men zich bij Daft Punk en Air in een oude discotheek aan de Côte d’Azur en roept de kitsch van Dimitri From Paris de pastelkleuren op van slechte vakantiefilms in technicolor. De man staat ook op de fictieve soundtrack ?La Yellow 357? van Yellow, het huis van fluwelen en licht aangebrande experimenten.

Samen met Source, een dochter van major Virgin, tracht Yellow de grootste verkeersstromen in banen te leiden. Aangezien in Frankrijk de creativiteit op de wetten van muziekindustrie primeert, is dat geen eenvoudige klus. Artiesten werken vaak voor verschillende huizen of zetten per project een apart label op. Eén voorbeeld mag volstaan. La Funk Mob werkt onder de schuilnaam L’Homme Qui Vaut Trois Milliards voor Cassius, het eigen label van Motorbass. En wie is Motorbass ? Het samengaan van Philippe Zdar (La Funk Mob) en Etienne de Crécy dat met debuut ?Pansoul? (1996) een nationaal monument afleverde. Diezelfde Crécy runt dan weer Solid Records waarop zijn eigen Main Basse en Air zitten.

Yellow en Source proberen elk op hun eigen manier overzicht in die wirwar te brengen. ?Met Yellow proberen we al een poosje een emotionele band te scheppen tussen artiesten?, zegt Chris The French Kiss van Yellow. ?Samen komen we immers sterker voor de dag. Het label tracht de buitenwereld warm te maken door middel van een panoramabeeld van al wat zich hier de jongste jaren heeft afgespeeld.? Source verkent de horizon en plukt wat boven het maaiveld uitkomt. Op haar ?Lab?-serie zitten steevast de interessantste figuren en de belangrijkste labels. Het wordt een werk van lange adem. Bij kleine labels als Apricot, Bassnotic, Pro-Zak Trax en Versatile zit de volgende lichting immers al te springen.

DE OUDJES KRIJGEN ERKENNING

Zoveel energie werkt altijd magnetisch. Vooral Britse labels willen niets missen. De champagne vloeit rijkelijk, want iedereen met talent zit onder een fijn dak. Voor de Fransen is die situatie perfect. Ze kunnen ongestoord werken in het eigen nest en houden het geraas veilig buiten de grenzen. Door die afwachtende houding spelen ze nauwelijks mee in de internationale en lucratieve remix-competitie. Alleen Daft Punk werd gevraagd door The Chemical Brothers en Gabrielle, maar het knoopte daar wel uiterst strikte voorwaarden aan vast. Het interesseert hen duidelijk niet. De houding is er een van Mozes en bewegende bergen.

De bedevaart breidt trouwens almaar uit. Nu het buitenland een nieuwe en goed bewaarde schatkamer gevonden heeft, plundert het die helemaal leeg. Zo krijgen ook enkele oude heren voortdurend visite. Frankrijk herbergt immers de spirituele vaders van de elektronische muziek. Na jaren van onbegrip krijgen die nu de eer die ze verdienen. Zo werd Jean-Jacques Perrey uit zijn pensioen teruggeroepen om interviews te geven in hippe Britse radioshows.

De man bracht de synthesizer naar de mensheid en introduceerde een oervorm van samplen door 72 uur bijengezoem te verknippen tot het één minuut lange ?Flight of the bumblebee?. Huisvriend Jean Cocteau schatte de verbaasde blikken van weleer goed in. Hij voorspelde dat Perrey pas populair zou worden tegen het einde van de eeuw. Die datum had hij ook voor ogen toen hij in 1970 ?EVA? componeerde. Perrey was toen op zoek naar het geluid dat hitgevoelig zou zijn in het jaar 2000.

Volledig buiten zijn medeweten is zijn werk en vooral het album ?Mood indigo? geplunderd door de Beastie Boys, Coldcut, Gangstarr en Ice-T. Op de vooravond van de eeuwwisseling is de originele versie van ?EVA? met bijhorende remixes van Fatboy Slim nu heruitgebracht. Eenzelfde merkwaardig eerherstel krijgt Pierre Henry. In 1967 schreef hij de muziek bij ?Messe pour le temps présent?, een spraakmakend dansstuk van Maurice Béjart. Beiden sloegen in als een bom. Tijdens de jaren zeventig was een chirofuif geen chirofuif zonder ?Psyché rock?, een vreemde elektronische brom met klokkengelui. Naar aanleiding van de dertigste verjaardag werd dat pionierswerk gereanimeerd. Het stuk stond een aantal weken geleden opnieuw in het Parijse Théâtre National en het album is in zijn oorspronkelijke vorm heruitgebracht. Gelijktijdig verschijnt ook de hommage ?Métamorphose? waarop een nieuwe generatie visionairen Coldcut, Dimitri From Paris, William Orbit, St Germain met de oude banden mag spelen. Zolang ze maar bij Jean-Michel Jarre wegblijven.

Jan Delvaux

Selecte discografie : Air ?Modulor? (Mo Wax)/Air ?Casanova 70? (Solid/Source)/Daft Punk ?Homework? (Virgin)/Dimitri From Paris ?Sacreblue? (Yellow)/Pierre Henry ?Messe pour le temps présent? (Philips)/ La Funk Mob ?Tribulations extra sensorielles? (Mo Wax)/La Funk Mob ?Breaking boundaries messing up heads? (Mo Wax)/Motorbass ?Pansoul? (Cassius)/V.A. ?Lab 2? (Source)/V.A. ?Superdiscount? (Solid)/Various ?Métamorphose? (Philips).

Daft Punk : dynamiet in overvloed.

La Funk Mob : de vreugdezaaiers van de jonge Franse muziekwereld.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content