Het schrijnende verhaal van Robin illustreert de verwaarlozing van geïnterneerden in ons land.
Als er nieuwe zorgvoorzieningen voor geïnterneerden komen, zal het voor Robin te laat zijn. Deze 32-jarige man overleed op 7 september in zijn cel in de gevangenis van Turnhout. Volgens de gevangenisdirectie was het een natuurlijke dood. Het parket van Turnhout stelde een onderzoek in naar de zaak.
Robin veranderde van een gewone jongen in een hulpbehoevend, zwakzinnig kind toen hij op 14-jarige leeftijd een ongelukkige val maakte. Na een periode van revalidatie kwam hij thuis terecht, maar gedragsproblemen maakten een opname noodzakelijk. In diverse instellingen werden pogingen gedaan om hem te reactiveren, zijn zelfredzaamheid te vergroten en hem sociale vaardigheden bij te brengen. De jongen wist bijvoorbeeld niet goed om te gaan met zijn behoefte aan affectie, pakte soms iemand vast om die een dikke zoen te geven en stoorde mensen door andere vormen van impulsief gedrag. Zijn stemmingen waren heel wisselend ten gevolge van zijn hersenletsel.
In een van de instellingen waar hij verbleef, hield Robin een vuurtje aan zijn matras. Hij werd meteen naar de gevangenis gestuurd. Volgens Robin’s ouders vertelde hun zoon hen meermaals dat een verpleger hem dwong een brandje te stichten, maar het was Robin’s woord tegen dat van de verpleger: de jongen verhuisde een viertal jaren geleden naar de gevangenis. Van dan af maakte hij rondjes tussen de gevangenissen van Turnhout, Merksplas, Antwerpen en Brugge.
Ik ontmoette Robin een jaar geleden in de strafcel van de gevangenis van Turnhout. Hij zat op een brits die van riemen voorzien was, in een kale, betonnen, onverwarmde cel. Door een klein raampje ongeveer twee meter hoog viel een zwak licht; door enkele luchtgaten drong koude winterlucht binnen. Robin zat een goed deel van zijn tijd uit in deze cel, zo werd me verteld. Hij bedelde om een sigaretje en maakte de indruk de mentale capaciteiten van een zevenjarige te hebben. Hij grijnsde ondeugend toen personeel vertelde dat hij stout geweest was, en een bewaarder pijn gedaan had toen hij weigerde terug te keren van de wandeling. Volgens het personeel werd hierop gereageerd met fysieke actie. Diverse personeelsleden bevestigden dat Robin soms geslagen werd als hij ‘het varken uithing’, en waren het erover eens dat dit geen plek was voor een man als Robin. “Maar wat wilt u, geen enkele instelling wil hem.” Tijdelijk kon hij ondergebracht worden in de psychiatrie van Rekem maar nadat hij een verpleegster bij de borsten had gegrepen, vloog hij zonder pardon weer achter tralies.
Robin’s ouders zochten verder naar aangepaste opvang voor hun zoon en moesten daarvoor over de grens gaan: een instelling in Eindhoven, met een afdeling voor sterk gedragsgestoorde en agressieve personen, was bereid om Robin op te nemen, maar het RIZIV vond deze oplossing te duur. Robin bleef pendelen tussen gevangenissen en door zijn impulsief gedrag was hij vaak onderwerp van goedmenende grapjes of van kwalijker pesterijen van medegevangenen of bewaarders. Voor de bewaarders was het roeien met de riemen die ze hadden: ze zijn niet opgeleid om zwakbegaafde of op andere wijze gestoorde inmates te begeleiden, al dragen ze dan een witte stofjas.
Robin werd ook medisch begeleid, onder andere voor een hartstoornis. Mogelijk zou hij daarnaast ook drugs van bewaarders gekregen hebben. Wat precies een invloed heeft gehad op de dood van Robin is niet duidelijk. Op een dag stond hij niet meer op van zijn brits. De ouders van Robin dienden een klacht in en het parket van Turnhout liet een obductie uitvoeren. Over het resultaat hiervan werd door het parket geen duidelijke boodschap gegeven. “Het dossier is geseponeerd”, heette het in een eerste versie. “Het dossier is nog in onderzoek en zodoende kunnen we geen informatie vrijgeven”, heette het later diezelfde dag.
Robin’s leven doet wellicht nog meer vragen rijzen dan zijn dood, en hetzelfde geldt voor lotgenoten van hem die zonder enige andere dan medicamenteuze behandeling jarenlang in zinloze gevangenschap doorbrengen. Een bewaarder zei tegen Robin’s ouders na diens overlijden: “Hij zal niet de laatste zijn…”
Ria Goris
