‘Republikeinen zijn boos, Democraten onverschillig’

Met een Republikeins Congres en een Democratische president dreigt Washington volledig tot stilstand te komen. © Reuters

De Republikeinen kunnen de Democraten en president Barack Obama bij de Congresverkiezingen van 4 november volkomen vleugellam maken. Daarvoor kunnen ze garen spinnen bij de woede van veel Amerikanen. Woede over de falende Obamacare, over de werkloosheid en de belastingdruk, en over het gebrek aan leiderschap. ‘Terecht of niet, velen geven Obama de schuld van hun malaise.’

Zodra Sean Maloney (48) het podium betreedt in het stampvolle zaaltje in het stadje Bedford, krijgt hij een warm applaus. Slank afgekleed in zwart pak, losjes, met de handen in de zakken, recht voor de raap en veelal grijnzend: Maloney heeft een charme die wat weg heeft van die van zijn leermeester Bill Clinton, voor wie hij lange tijd als assistent in het Witte Huis werkte. Het Democratische lid van het Huis van Afgevaardigden legt de nodige bravoure aan de dag en spreekt zijn toehoorders aan met ‘folks’.

Met een opvallende luchtigheid haalt hij ook nog even zijn seksuele geaardheid aan. ‘Bijna vergeet ik hem nog te noemen, maar daar zit mijn man. Ja, ga maar even staan. Ik hou van je!’ Zo’n openheid was tien jaar geleden ondenkbaar. Nu krijgt de echtgenoot van Maloney – een multimiljonair, ze trouwden afgelopen zomer in het bijzijn van hun drie adoptiekinderen en de Clintons – tijdens de pauze van de politieke meeting zelfs een dikke knuffel van Nan Hayworth (54), de Republikeinse uitdager van de zittende Democratische Afgevaardigde.

‘Homoseksualiteit en ook abortus spelen niet echt meer een rol, zeker niet in het vrijzinnige New York’, zegt Joe Lombardi, hoofdredacteur van de lokale krant Daily Voice. ‘Het wordt veeleer gezien als een individuele keuze; er zijn belangrijkere dingen die volgens de kiezer aandacht verdienen. Zoals financiële zaken, ebola of terroristische dreigingen.’

Hoewel het debat deze avond een thuiswedstrijd is voor Hayworth, een dokter, komt ze minder goed uit haar woorden dan Maloney. Op vragen uit de zaal of van een gelegenheidspanel blijft ze meer dan eens hangen in platitudes. Ze stamelt veel en regelmatig verontschuldigt ze zich, dat ze details niet kent en er alleen ‘in algemene zin’ iets over kwijt wil.

Hayworth is geen geschikte politicus, benadrukt Maloney. In de twee jaar dat zij van 2010 tot 2012 in het Huis van Afgevaardigden zat, diende ze maar één wetsvoorstel in. Voor de naamswijziging van een postkantoor. En de wet werd niet eens aangenomen, smaalt Maloney. Zelf gaat hij er prat op dat hij als groentje in het Congres de afgelopen twee jaar dertien wetten heeft weten door te voeren. Toch zou Nan Hayworth bij de verkiezingen van 4 november wel eens aan het langste eind kunnen trekken. Volgens een peiling door mediabedrijf Time Warner Cable en het Sienna College kan ze rekenen op 52 procent van de stemmen, tegen 41 procent voor Maloney. Hoe kan dat?

Welkom in het 18th Congressional District in de staat New York, op twee uur rijden boven New York City. Het district bestaat uit een verzameling veelal historische stadjes aan zowel de west- als de oostoever van de Hudson, zoals het artistieke Beacon en het toeristische Poughkeepsie. Ze worden gezien als suburbs van New York, een treinrit naar Grand Central in hartje Manhattan neemt minder dan anderhalf uur in beslag. Toch is het een wereld van verschil, fysiek maar ook in de harten van de bewoners. Het landschap is er heuvelachtig en bosrijk, en biedt dezer dagen een schitterend schouwspel van wel vijftig herfsttinten. Het gebied meet 100 bij 65 kilometer en strekt zich uit van de grens met Connecticut tot aan Pennsylvania. Het wordt grotendeels bevolkt door de gegoede middenklasse, tot en met leden van de rijkste één procent van de Verenigde Staten, maar er zitten ook flinke rurale delen tussen. Het gemiddelde gezinsinkomen bedraagt er 72.000 dollar (57.000 euro, nvdr.) en ligt daarmee beduidend hoger dan het landelijke gemiddelde van 51.900 dollar (41.000 euro, nvdr.). Net buiten de districtsgrens wonen sinds 1999 Bill en Hillary Clinton.

Het achttiende district bestaat uit verschillende counties of gewesten. De Democraten staan er bekend als behoudende Reagan-Democraten, die in de jaren tachtig voor de Republikein Ronald Reagan stemden en sommigen later ook nog voor George Bush sr.. De Republikeinen hebben juist de naam Rockefeller-Republikeinen te zijn, typische northeast moderates, genoemd naar de oud-gouverneur van de staat New York (1959-1973) en voormalig vicepresident Nelson Rockefeller (1974-1977). Deze centrumrechtse Republikeinen koesteren geen extreem conservatieve idealen, maar verkiezen wel een leven zonder al te veel overheidsbemoeienis of bovenmatige overheidsuitgaven.

Volgens de 43-jarige Jay Michaelson, universitair docent (Yale, Boston University) en politiek columnist (The Daily Beast), al bijna zijn hele leven woonachtig in het achttiende kiesdistrict, zijn die gematigde Republikeinen echter een ‘uitstervend ras’. Het bewijs is volgens hem het succes van Hayworth, die een radicaler geluid laat horen en alom in verband wordt gebracht met de Tea Party. Ze weet een gevoelige snaar te raken bij veel kiezers en wint aan populariteit. Door er bijvoorbeeld op te blijven hameren dat ze het schip in zijn gegaan met Obamacare, de verplichte zorgverzekering die in de volksmond de naam van de huidige president draagt. ‘De nodige Amerikanen zijn door Obamacare juist in de financiële problemen geraakt, omdat ze terechtkwamen in een hybride wereld van deels private en deels publieke verzekeringen’, zegt Michaelson. ‘Die mensen zijn financieel flink getroffen, ze zijn duurder af dan voorheen, en het zijn precies die mensen die Nan Hayworth vertegenwoordigt. Hun stem is vooral een stem tegen Obama.’

Tea Party

Hoewel sommigen beweren dat de Tea Party aan kracht inboet, wijst de praktijk anders uit. Zoals in Virginia, waar afgelopen zomer niemand minder dan de Republikeinse meerderheidsleider in het Huis van Afgevaardigden Eric Cantor in de voorverkiezingen werd verslagen door Tea Party-kandidaat en economieprofessor Dave Brat.

Toen de ster van Hayworth in 2010 voor het eerst rijzende was, kon ze rekenen op de stem van veel boze kiezers die door de recessie van de jaren ervoor hun baan waren kwijtgeraakt. Ook in het welvarende en invloedrijke Putnam County, een van de belangrijkste counties van het achttiende district. Met een gemiddeld gezinsinkomen van 96.223 dollar (75.409 euro, nvdr. ) staat het op de zevende plek van rijkste counties in de VS. De kiezers hier zijn niet overtuigd Democratisch of Republikeins. Ze stemden indertijd wel massaal voor Bill Clinton, maar niet voor de in hun ogen te progressieve Obama.

Intussen is de werkloosheid in Putnam County weliswaar gedaald tot 4,8 procent – het landelijke gemiddelde bedraagt 5,9 procent – toch ervaren ook hier dagelijks mensen de pijn van baanverlies. ‘Mensen die hoorden bij de krachtige, goed boerende middenklasse, moeten nu worstelen om het hoofd boven water te houden – het gevolg van het verdwijnen van banen in de maakindustrie’, vertelt Michaelson in een café langs Route 9D, een secundaire weg tussen het stadje Cold Spring en de Bear Mountain Bridge over de Hudson. ‘Die mensen zijn boos, teleurgesteld. Terecht of niet, ze geven Obama de schuld van hun malaise. De woede van nu is net zo groot als vier jaar geleden, toen de Tea Party in opkomst was.’

‘Zonder onaardig te willen klinken: Nan Hayworth is een pion van die beweging, waarvan ze grote sommen geld heeft aangenomen’, aldus Michaelson, overigens zelf een overtuigde Democraat. ‘Ze is niet de meest verfijnde politicus, ze heeft geen genuanceerde denkwijze. Vier jaar geleden surfte ze mee op de succesgolf van de Tea Party en nu probeert ze het weer. Waarschijnlijk denkt ze dat ze een heel eind kan komen door het anti-Obama- en het anti-Obamacare-sentiment. Voor mij lijdt het geen twijfel dat ze wint.’

Terence Michos, de campagneadviseur van Nan Hayworth, gaat meteen in de verdediging als de naam van zijn bazin en de Tea Party in één zin worden genoemd. ‘Dat is het beeld dat de Democraten de wereld in willen helpen: Hayworth is slecht, want van de Tea Party. Met als gevolg dat mensen zich niet eens meer verdiepen in het programma van Nan: ze wordt simpelweg meteen afgeschreven. Maloney past die strategie al jaren toe, hij laat er zelfs commercials over uitzenden. Toch scoort hij in de peilingen maar 41 procent van de stemmen. Dat betekent voor mij maar één ding: de kiezers hebben grote twijfels of Maloney wel de beste Afgevaardigde voor ze is.’

Volgens Bill Gouldman, de Republikeinse partijbestuurder van de afdeling in Putnam Valley, is het niet alleen het anti-Obama-sentiment dat Nan Hayworth op voorsprong zet. ‘Het gaat om wat de Democraten doen, of wat ze niet doen, want we kunnen nu wel vaststellen dat hun beleid niet aanslaat’, stelt Gouldman retorisch. ‘Mensen willen verandering.’

‘Bovendien hunkert dit land naar leiderschap’, aldus de lijvige Gouldman, die zichzelf niet zozeer als een Tea Party-man maar meer als een ‘conservatieve Republikein’ ziet. ‘De Tea Party staat wat mij betreft voor Taxed Enough Already – er worden al genoeg belastingen geheven. De staat New York kent momenteel de hoogste belastingen van het land. Gek is het dus niet dat de stroming aan aanhang wint. Maar de mensen zijn ook bang voor wat er gebeurt in het land. Of het nou gaat om de gezondheidszorg of de hele ebolatoestand. Het wordt tijd dat iemand opstaat. Nan Hayworth is zo iemand.’

Gelaten

Wat Haywort extra in de kaart kan spelen, is dat bij Democratische kiezers een zekere gelatenheid is opgetreden. De nieuwigheid van Obama is eraf, zijn approval rating(de mate waarin de bevolking achter zijn beleid staat, nvdr.) is gedaald tot 42 procent. De Democratische Senaatskandidaat in Kentucky, Alison Lundergan Grimes, zegt zelfs in zijn campagnespotjes: ‘I’m not Barack Obama.’ Obama is zich bewust van zijn positie en de negatieve impact die hij kan hebben op het verloop van de verkiezingen. Hij houdt zich daarom afzijdig en laat zich hooguit zien in een staat als Ohio, waar hij door het redden van de auto-industrie nog de nodige populariteit geniet.

Kiezers in de staat New York ergeren zich ook blauw aan de Democratische gouverneur Cuomo, die een groot corruptieonderzoek liet uitvoeren. ‘Hij riep de Moreland-commissie in het leven, die hij echter weer opdoekte toen ze haar pijlen begon te richten op mensen uit de politieke en persoonlijke omgeving van de gouverneur zelf’, vertelt Joe Lombardi. ‘Dat riep vragen op, met als gevolg dat een nieuwe commissie onderzoek is gaan doen naar de ontbinding van de andere. Het leidde ertoe dat de machtige The New York Times afzag van een endorsement van de gouverneur in de voorverkiezingen.’

‘Die gelatenheid is een probleem voor Maloney’, zegt Michaelson. ‘Mensen die boos zijn, gaan zeker stemmen. Mensen die onverschillig zijn, niet. Republikeinen zijn boos, Democraten onverschillig. Dat zet Hayworth meteen op voorsprong, zeker als je bedenkt dat de opkomst bij de midterms nooit veel hoger is dan 30 tot 35 procent.’

Gouldman beaamt dat: ‘Wie ik ook spreek, de bereidheid om op 4 november naar de stembus te trekken, is groot. Mensen zijn boos. Of het nou is omdat ze geen werk meer hebben, vanwege Obamacare, of omdat het dit land ontbreekt aan leiderschap. Dat is het mooie van het Amerikaanse systeem: ben je het er niet mee eens, ben je niet blij, dan schop je de mensen die aan de macht zijn eruit en zet je er nieuwe voor in de plaats.’

Vleugellam

Het lijkt erop dat de Republikeinen dat devies op 4 november massaal zullen navolgen. Nu wordt de macht in het Congres nog min of meer gelijk verdeeld over de Democraten, die de Senaat leiden, en de Republikeinen, die de meerderheid in het Huis van Afgevaardigden hebben. Het heeft er alle schijn van dat na de midterms ook de Senaat Republikeins rood zal kleuren.

Bij de verkiezingen van volgende week dinsdag worden 36 van de 100 zetels in de Senaat verdeeld. In het Huis van Afgevaardigden, de andere component van het Amerikaanse Congres, staan alle 435 zetels op het spel. Zo goed als zeker is dat de Republikeinen een flinke meerderheid in het Huis zullen behouden. Het draait echter vooral om de Senaat. De Republikeinen zijn in de praktijk zeker van 44 van de 100 zetels en maken grote kans op nog eens 8 zetels, wat hun dus ook in de Senaat de meerderheid zou opleveren. Daarvoor moeten ze winnen in staten als South Dakota en Kansas, waar de race een dubbeltje op zijn kant is, maar de polls toch op een licht voordeel voor de Republikeinen wijzen. Alaska, Arkansas en Louisiana, waar nu nog Democratische Senatoren afgevaardigd zijn, lijken een eenvoudige prooi te worden voor de Grand Old Party.

Het gevolg: president Barack Obama wordt nog meer vleugellam. Democratische wetten stranden ook nu al vrijwel stelselmatig in het Huis van Afgevaardigden. Maar verlies in de Senaat, die gaat over benoemingen van belangrijke posten zoals hoge rechters en kabinetsleden, kan extra gevoelig zijn voor de Democraten. Michaelson: ‘Obama is nu al een lame duck, met Republikeinen en Democraten die elkaar niets gunnen in het Congres. Bovendien heeft Senator Mitch McConnell, de Republikeinse minderheidsleider, al aangekondigd dat hij in de nieuwe situatie niets de Senaat wil laten passeren. Dat is ongeëvenaard in de Amerikaanse geschiedenis, maar het is wel de strategie van de Republikeinen.’

Volgens Maloney hoeft dat echter niet per se een probleem te zijn. Hij zweert bij bipartisanship: ‘Bij vrijwel al mijn wetsvoorstellen zoek ik samenwerking met de Republikeinen, vaak met succes. De kracht zal zitten in het zoeken van het compromis.’ Michaelson is echter niet onder de indruk. ‘Een wet die de Dag van de Verpleegster regelt, daar zal inderdaad niemand tegen zijn. Maar zaken waar het echt om gaat, die blijven liggen. Niemand die het Congres nog ernstig neemt.’

Het zittende 113e Congres stevent af op een negatief record, namelijk dat van het minst productieve ooit. Amper dertien procent van de Amerikanen vindt dat het Congres goed werk levert, blijkt uit de maandelijkse peiling van onderzoeksbureau Gallup. Met een Republikeins Congres en een Democratische president dreigt Washington volledig tot stilstand te komen. Meer nog dan nu al het geval is.

DOOR STIJN HUSTINX

‘De goed boerende middenklasse moet nu worstelen om het hoofd boven water te houden.’

Amper dertien procent van de Amerikanen vindt dat het Congres goed werk levert.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content