Het postelectorale onderzoek van TNS/Dimarso naar de regionale verkiezingen van 7 juni 2009 biedt een betrouwbaar inzicht in de jongste politieke herverkaveling in Vlaanderen. En die was, zoals u verderop in Knack kunt lezen, niet gering.

De onbetwistbare winnaar van de voorbije stembusslag was de N-VA van Bart De Wever. Voor de traditionele centrumpartijen CD&V, SP.A en Open VLD bood de confrontatie een weinig bemoedigend toekomstbeeld. SP.A en Open VLD daalden naar electorale diepten die geen van hun kopstukken ooit hadden verkend. Dat de schade voor CD&V, na de kartelbreuk met N-VA, alsnog beperkt bleef, dankten de christendemocraten geheel en al aan het optreden van hun kopman, Vlaams minister-president Kris Peeters. Die zou naderhand van zijn machtspositie gebruikmaken om toch een drieledige Vlaamse regering te vormen met N-VA en SP.A. En dit ferm tegen de zin van toenmalig federaal premier Herman Van Rompuy, die een Vlaamse coalitie met socialisten en liberalen voorstond. Doch, zo hield Peeters voor, de federale staat is niet langer de zon waar de deelstaten omheen draaien. Hij sprak van een copernicaanse revolutie: de deelstaten vormen nu het centrum.

En dat laatste spoort, zo te lezen, met de bevindingen van TNS/Dimarso. Want, zo blijkt uit de postelectorale studie, de helft van de Vlamingen kiest voor een echte federale staat met meer bevoegdheden voor gemeenschappen en gewesten. 21 procent van de Vlamingen – en dat is een stijging – ziet zelfs de onafhankelijkheid wel zitten.

Niettemin eindigden ‘communautaire kwesties’ volgens TNS/Dimarso op de 14e plaats van de lijst met stembepalende onderwerpen – al heeft 58 procent die communautaire kwesties aangevinkt als stembepalend. Ook werd 55 procent van de ondervraagden door een vruchteloos wachten op een staatshervorming bij het stemgedrag beïnvloed.

De twee meest stembepalende onderwerpen blijken sociale zekerheid en gezondheidszorg. Laat dat nu net twee zeer communautair beladen beleidsdomeinen zijn. Precies vanwege die communautaire beladenheid kon de SP.A die zorg van de Vlaamse kiezers electoraal niet verzilveren. Want de partij had geen andere boodschap – eensluidend met die van de Franstalige zusterpartij PS – dan dat ‘de solidaire financiering beschikbaar moet blijven’.

En die financiering verloopt vandaag grotendeels via belastingen – een andere prioriteit. Even na de regionale verkiezingen van 7 juni 2009 maakte het federale ministerie van Financiën bekend dat 58 procent Vlamingen 64 procent van de Belgische belastingen betaald, terwijl het Waalse aandeel amper 28 procent bedraagt en dat van Brussel nauwelijks 8 procent.

Dit soort cijfers, die heel traag maar gestaag de geesten binnensijpelen, zorgen ervoor dat recente electorale barometers Bart De Wever en zijn N-VA op winst blijven zetten. Terwijl SP.A zelfs de economische crisis, met de toenemende werkloosheid en verarming, niet kan aanwenden en in de polls verder wegzakt.

Het werk van koninklijk opdrachthouder Jean-Luc Dehaene wordt er met dit alles niet gemakkelijker op. Gewezen premier Dehaene heeft de opdracht op zich genomen om tegen maart dit jaar een oplossing te zoeken voor de kwestie Brussel-Halle-Vilvoorde.

Ook al vindt een derde van de Vlamingen B-H-V geen prioritaire kwestie, toch oordeelt ruim 35 procent onder hen dat de splitsing van de kieskring er moet komen zonder bijkomende toegevingen. Dit laat Dehaene bitter weinig manoeuvreer-ruimte.

Bij zijn partij, CD&V, – en zeker bij zijn partijgenoot Kris Peeters – leeft het besef dat van enige toegeving vanuit de Vlaamse regering om tot een onderhandelde oplossing voor B-H-V te komen geen sprake kan zijn. Inbinden in verband met de rondzendbrief-Peeters of de benoeming van de weerspannige burgemeesters van drie faciliteitengemeenten, gaat in tegen het geschreven en ongeschreven Vlaamse regeerakkoord. Daarop afdingen betekent het einde van de Vlaamse regering.

N-VA uit de Vlaamse regering stoten en vervangen door Open VLD is geen optie, want de beste formule om een op de drie Vlaamse kiezers – het kiesreservoir opgemeten door TNS/Dimarso – naar de partij van Bart De Wever te drijven. Wat zou betekenen dat, om de woorden van W.B. Yeats te gebruiken, het centrum het niet meer houdt.

Net nu premier Yves Leterme streeft naar wat hij een samenwerkingsfederalisme noemt om het hoofd te bieden aan de economische crisis, kan het federale België zich een Vlaamse regeringscrisis niet veroorloven.

BLOG! Reageer op blogs.knack.be/vancauwelaert

door Rik Van Cauwelaert

Een Vlaamse regeringscrisis kan het federale België zich niet veroorloven.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content