Psychologische spelletjes tegen obesitas

OVERGEWICHT Het blijft ontzettend moeilijk om zware mensen aan te porren tot een gezonder leven. © IStock

Omdat grote slogans niet helpen, worden mensen met ziekelijk overgewicht subtiel aangepord om gezonder te eten.

In 1975 waren er in de wereld ongeveer 100 miljoen veel te dikke mensen. Volgens een recent verslag in het medische vakblad The Lancet zijn het er momenteel al zo’n 650 miljoen. Er zijn vandaag meer obese mensen in de wereld dan mensen met honger. Een vijfde van dat overgewicht komt voor in rijke Engelstalige landen, zoals de VS en Groot-Brittannië. China is een van de snelste groeiers qua obesitas. The European Journal of Preventive Cardiology rapporteerde dat in 1985 1 procent van de Chinese kinderen met overgewicht kampte, maar nu is dat al 9 procent voor de meisjes en liefst 17 procent voor de jongens.

Wetenschappers zoeken koortsachtig naar efficiënte manieren om iets aan het explosieve probleem te doen. Daarbij wordt naar medicatie gekeken, maar ook (en misschien wel vooral) naar gedragsveranderingen. We worden natuurlijk overspoeld met informatie over de kwalijke gevolgen van overgewicht, maar het blijkt heel moeilijk om mensen zover te krijgen dat ze anders gaan eten. Tegenwoordig vindt ‘nudging’, Engels voor ‘aanporring’, stilaan ingang – ook op beleidsniveau. De aanpak steunt op kleine sociale of andere ingrepen die mensen uit hun starre gedrag moeten halen. Een voorbeeld uit Groot-Brittannië: het aantal kandidaten voor orgaandonatie nam sterk toe toen mensen samen met een aanmaning om hun verkeersbelasting te betalen de vraag kregen om na hun dood orgaandonor te worden. Vanuit dezelfde redenering kun je in de bedrijfskantine fruit op ooghoogte plaatsen om mensen aan te zetten tot gezonder eten. Het zijn eenvoudige dingen, maar ze stuiten op weerstand van de publieke opinie, die niet graag het gevoel krijgt dat ze gemanipuleerd wordt.

Er is nog een tactiek in de maak: ‘wijze psychologische interventies’ (wpi’s). Die moeten mentale obstakels tegen gedragsveranderingen helemaal wegnemen. In Groot-Brittannië was er tijdens de Tweede Wereldoorlog bijvoorbeeld een probleem met de vleesbevoorrading van de troepen in het buitenland. De overheid probeerde dat op te lossen door de bevolking op het thuisfront te vragen minderwaardig vlees (orgaanvlees en zelfs slachtafval) te kopen, zodat de betere stukken naar de soldaten aan het front konden. Dat plan stuitte op weerstand, tot men er met campagnes in slaagde het stigma van ‘orgaanvlees als armenvlees’ te vervangen door het idee dat je daarmee de oorlogsinspanning steunde. Gedragswetenschappers zijn nu koortsachtig op zoek naar efficiënte manieren om mensen met overgewicht subtiel tot een aanpassing van hun eetgewoonten te motiveren.

DOOR DIRK DRAULANS

De publieke opinie houdt er niet van dat haar gedrag stilletjes gemanipuleerd wordt.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content