Tony Blair in de getuigenbank bij Lord Hutton.
Het ziet er beroerd uit voor Tony Blair. De eerste minister van het Verenigd Koninkrijk getuigt deze week in het onderzoek dat Lord Brian Hutton voert naar de omstandigheden waarin wapenexpert David Kelly is gestorven. Kelly pleegde zelfmoord nadat bekend was geworden dat hij aan de basis lag van een BBC-reportage waarin werd gesteld dat de regering de dreiging van Saddam Hoessein had overdreven om de bevolking voor te bereiden op een oorlog met Irak. Blair zou het parlement en de bevolking wetens en willens hebben voorgelogen, en dat is een beschuldiging waaraan in Londen zwaar wordt getild.
Het wordt overigens stilaan duidelijk dat geen van de betrokkenen het toneel met opgeheven hoofd zal verlaten. Eerst werd aangetoond dat de BBC niet zo zorgvuldig met de informatie van Kelly was omgesprongen als van zo’n huis van vertrouwen kan worden verwacht. Nu blijkt dat de premier zelf veel dichter bij de zaak betrokken was dan aanvankelijk werd gedacht. Bovendien biedt het onderzoek onverwacht een blik achter de schermen van Downing Street 10 – en wat daar te zien is, oogt niet altijd even fraai.
Zo spitte Lord Hutton vorige week verrassend een reeks e-mails van medewerkers van de eerste minister boven. Die laten zien hoe Downing Street na 8 september 2002 koortsachtig aan teksten begint te schaven om een oorlog met Irak plausibel te maken. Op 8 september had Blair in Camp David een topontmoeting met de Amerikaanse president George W. Bush. Terwijl de publieke opinie langzaam op de oorlog werd voorbereid, deed de premier zelf nog alsof hij alles in het werk stelde om de strijd te voorkomen.
De e-mails zijn in dat verband behoorlijk expliciet. Zo wil iemand uitspraken uit toespraken van Saddam in een dossier schuiven, om aan te tonen hoe slecht de man wel is. Iemand anders betreurt dat de nucleaire dreiging van Irak niet kan worden aangedikt. En zo verder. Kabinetschef Jonathan Powell waarschuwde er zijn baas nog voor om Saddam toch liever niet als een direct gevaar voor te stellen – Blair sloeg het advies in de wind. Kranten in Londen suggereren dat de e-mails duidelijk maken dat de opdracht om de informatie over Irak bij te kleuren alleen van heel hoog kan zijn gekomen. Van communicatiedirecteur Alastair Campbell dus, of van Tony Blair zelf.
Na de betwiste BBC-uitzending werd in kringen rond minister van Defensie Geoff Hoon beslist om de naam van David Kelly bekend te maken. Blair was daarvan op de hoogte. Hij was het er ook mee eens dat Kelly voor de commissie Buitenlandse Zaken van het Lagerhuis zou verschijnen, waar hij door parlementsleden van de partij van Blair bewust hard werd aangepakt.
Hoon wordt vandaag, woensdag, door Lord Hutton ondervraagd. Hij liet al weten dat hij bereid is om conclusies te trekken en op te stappen. Tony Blair is donderdag aan de beurt. Volgens een opiniepeiling in de krant The Guardian gelooft nog maar zes procent van de kiezers dat hij in deze zaak de waarheid spreekt. Hij zal sterk uit de hoek moeten komen om de indruk ongedaan te maken dat hij David Kelly uit pure politieke berekening het bos heeft ingestuurd.
H.V.H.
