De VRT-reportages van Rudi Vranckx werden in meerdere Europese landen vertoond. ‘Maar de Amerikaanse mediastrategie heeft het gehaald.’

De oorlog in Irak is een illustratie geworden van de stelling die Rudi Vranckx al eerder verwoordde: het gros van de oorlogsverslaggeving wordt gedreven door de commercie en geregisseerd door de censuur. Die twee aspecten zag hij nu samenkomen in het door de commerciële media gretig omarmde systeem van de ‘ingebedde journalistiek’. Toch is hijzelf erin geslaagd om als onafhankelijk opererende reporter zeer goed journalistiek werk te leveren.

Rudi Vranckx, aan de satelliettelefoon vanuit Bagdad, vertelt hoe hij zich in Koeweit bij de ‘coalitie’ als unilateral journalist moest laten accrediteren. ‘De ingebedde journalisten kregen alle faciliteiten en privileges, maar de zogenaamde unilateralen mochten alleen naar briefings en werden ver van de Iraakse grens gehouden. Na veel ellende hebben wij van een humanitair konvooi gebruik kunnen maken om toch voorbij de checkpoints te geraken. Maar ook in Zuid-Irak werden we voortdurend door de Britse troepen opgejaagd.’

De weinige onafhankelijke journalisten sloegen een soort Mad Max-kamp langs de weg op, sliepen in hun wagens en probeerden zo goed en zo kwaad mogelijk hun werk te doen. Zeker de reportages van Vranckx, die een ander beeld brachten dan de ingebedde journalistiek, gingen Europa rond. Vranckx: ‘De Britse militairen deden daarom alles om te verhinderen dat onze kritische stukken doorgezonden werden via EBU, dat nochtans een onafhankelijke Europese coöperatie moet zijn – een echte schande. We mochten het zelfs niet via Reuters doen, dat nochtans níét ingebed was. Uiteindelijk kwamen de militairen vlakbij ons kamp hun vuilnis opstoken. Wij waren de luis in de pels en moesten weg.’

Enkele Israëlische en Portugese journalisten klaagden zelfs aan hoe ze door ‘coalitietroepen’ werden opgepakt, geschopt en geslagen, en uiteindelijk naar Koeweit teruggebracht. Om nog te zwijgen over de omgekomen reporters. Rudi Vranckx: ‘Er zat zeker een Amerikaans plan achter om alleen hun kant van het verhaal via de ingebedde journalisten te brengen en om onafhankelijke pottenkijkers zoveel mogelijk te weren. Ik dacht dat zoiets nooit meer zou lukken, gezien de enorme ontwikkeling van de media en de moderne technologie. Maar dat bleek een illusie.’

De schuld daarvoor ligt deels bij de massamedia zelf. ‘Die spelen mee omdat ze geen journalistiek, maar cinema willen brengen.’ Hollywood loert voortdurend om de hoek. Maar de mooie plaatjes die de ingebedde journalisten van voorbijrazende tanks en vurende kanonnen mochten brengen, lieten niet het wezen van de oorlog zien. ‘Dat ontbrak juist: het menselijk leed. Daar zat het echte verhaal dat wij als onafhankelijken wél wilden brengen.’