De stilgevallen economie brengt de regering in financiële ademnood. Minister van Begroting Johan Vande Lanotte zegt de eindjes aan mekaar te kunnen knopen, maar toch wordt paars-groen zenuwachtig.
‘De speeltijd is uit’ sneert Herman Van Rompuy, voormalig minister van Begroting en nu prominent CVP-oppositielid. Dat is niet vriendelijk voor de nieuwe en komende werklozen van Opel, Philips, Sabena, City Bird en van al die andere bedrijven, kleiner en dus met minder ophefmakende afslankingen. En niet voor de gezinnen, die alweer nieuwe inleveringen en besparingen voor de kiezen vrezen te krijgen – hun ongerustheid blijkt uit de duizelingwekkende tuimeling van het consumentenvertrouwen sedert het begin van het jaar. Maar de cynische politicus heeft het natuurlijk over de regering. En Van Rompuy heeft gelijk ook. Paars-groen kan zich na twee vette regeringsjaren niet meer alles veroorloven. De coalitie is haar beste partner kwijt: de florissante economie. Het geld stroomt niet meer naar, maar uit de schatkist weg.
De banken berekenen dat de economie vandaag niet meer groeit, misschien zelfs achteruitboert. Een zure realist waagt al schuchter een recessie aan te kondigden. Over het hele jaar zou het bruto binnenlands product in het beste geval met niet meer dan twee procent stijgen. De regering werkt met een verwachte groei van 2,5 procent. Verleden jaar grinnikten de analisten nog met dit ‘goudhamstertje’ van minister van Begroting Johan Vande Lanotte (SP). Nu blijkt het te hoog gegrepen.
Het economische leed deelt België met de andere Europese landen en zelfs met de Verenigde Staten, vanwaar de krimp kwam overgewaaid. (In Latijns-Amerika gaan landen als Argentinië dezer dagen bankroet.) Tweeënhalf jaar had Europa het goed, nu kwakkelt de conjunctuur. De economie is veranderlijk als het weer. Een kwart van de jaren negentig kende een negatieve groei, er waren zelfs drie recessies. De goden van de globale economie kunnen dat verklaren, maar een remedie hebben ze niet.
BRES IN DE RIJKSMIDDELEN
Een economie die maar half zo snel groeit als het voorgaande jaar slaat bressen in de rijksmiddelen. De overheid heeft minder fiscale en sociale inkomsten. De sociale uitgaven, vooral die voor de werkloosheid, stijgen. De voorspelling dat de regering dit jaar haar begrotingsdoelstellingen niet haalt, is niet meer gewaagd. Analisten becijferen dat in plaats van het beloofde overschot van 0,2 procent er een tekort komt van 0,1 tot 0,3 procent. Het lijkt een kleinigheid, maar België heeft geen reserve: de staatsschuld beloopt nog steeds ruim honderd procent van het bruto binnenlands product.
De federale regeringsleden zijn niet verrast. Al sedert het begin van het jaar moeten zij het enthousiasme waarmee ze van start gingen, intomen. Collega Vande Lanotte heeft al twee keer de rijksmiddelenbegroting bijgeschroefd, in juli met een besparingspakket van 32 miljard frank (793 miljoen euro).
Vice-premier en minister van Begroting Vande Lanotte toont zich niet zenuwachtiger dan in zijn gewone doen. Hij zweert dat het beloofde overschot op de begroting wordt gehaald. Voorlopig ziet hij in de onheilstijdingen geen reden om de lopende begroting te wijzigen. De verzwakkende economische conjunctuur is al verrekend in de begrotingscontrole van juli. Bovendien heeft enig goed beleid als gevolg dat de inkomsten van de sociale zekerheid niet tegenvallen en de btw-opbrengsten zelfs stijgen. Vooral, in een verzwakkende economie daalt de rente waardoor de intrestkosten op de staatsschuld dalen.
In september gaan de excellenties rond de tafel zitten om de begroting voor volgend jaar op te stellen. De vorige keren speelde paars-groen dat klaar tijdens een uitgebreid diner. Dat zal deze keer niet lukken, want de nervositeit onder de ministers over het ontbrekende geld voor hun mooie plannen stijgt. Agalev sloeg het eerste door. Minister Magda Aelvoet wil alvast de bijkomende sociale lastenverlaging voor de ondernemingen besparen. Daarmee komt collega van Sociale Zaken Frank Vanden Broucke (SP) in moeilijkheden, want de liberale leperds riposteren dat het beter is de verhoging van de sociale uitkeringen uit te stellen. Dergelijke discussies krijgen we straks op alle beleidsterreinen, en zeker op dat van Marc Verwilghen (VLD). In de Vlaamse regering kan de neofiete minister van Economie Jaak Gabriëls (VLD) de belastingverlaging voor de ondernemingen al meteen op zijn buik schrijven. Waar het Zilverfonds ten slotte zijn eerste geld moet vinden om de uitbetaling van de toekomstige pensioenen te waarborgen, is meer dan ooit een raadsel. Het zal wellicht bij de huidige 25 miljard frank (620 miljoen euro) blijven; geld van de UMTS-veiling (18 miljard frank, 446 miljoen euro) en verkoop van goudvoorraden van de Nationale Bank (7 miljard frank, 173 miljoen euro).
De analisten voorspellen economische beterschap tegen het einde van het jaar. Dan zou er een internationale heropleving moeten komen. Maar dat kan verkeren. Economische profeten hebben een kort geheugen. Als de verzwakking langer duurt dan zij verwachten, komt de belastingverlaging in gevaar. Dan zit paars-groen, dicht al bij het einde van de regeerperiode, echt in de problemen.
G.D.
