Orban versus de intellectuelen

VIKTOR ORBAN kreeg in 1989 zelf een beurs van CEU-stichter George Soros om in Groot-Brittannië te studeren. © BelgaImages

De Hongaarse premier Viktor Orban neemt een westersgezinde universiteit in het vizier.

Met slechts 1440 studenten is de Centraal-Europese Universiteit (CEU) een van de kleinste, maar misschien ook wel de meest prestigieuze hogeschool van Hongarije. De school in Budapest trekt gastprofessoren uit heel Europa en Amerika aan, en onder de afgestudeerden bevinden zich veel leden van Hongarijes zakelijke en politieke elite. De school werd in 1991 gesticht door de Hongaarse miljardair George Soros, als deel van een liefdadigheidsproject dat de liberale, democratische waarden moest propageren in ex-communistische landen. De CEU ligt evenwel slecht bij de Hongaarse eerste minister Viktor Orban en zijn Fidesz-partij. Op 4 april joeg Orban een wet door het parlement die tot een sluiting van de CEU zou kunnen leiden.

Volgens de nieuwe wet moeten universiteiten in Hongarije met een buitenlandse achtergrond ook een campus hebben in hun thuisland. De CEU, die erkend is in Hongarije én de Verenigde Staten, zou daarom een Amerikaanse poot moeten krijgen tegen februari 2018. Vertegenwoordigers van de universiteit noemen dat financieel onhaalbaar. Volgens hen schendt de wet het grondwettelijk recht op academische vrijheid.

Fidesz heeft de CEU altijd gezien als een instrument van de oppositie. ‘De antipathie is niet nieuw’, zegt Eva Balogh van Hongaars Spectrum, een blog van de oppositie. Viktor Orban, die in 1989 zelf een beurs kreeg van George Soros om in Groot-Brittannië te studeren, heeft de CEU al beschuldigd van ‘fraude’ omdat de school diploma’s uitreikt die geldig zijn in andere landen.

Orban, die in 2014 nog bezwoer dat hij van Hongarije een ‘illiberaal’ land zou maken, voelt zich gesterkt door de onmacht van de binnenlandse oppositie in eigen land, en door de verkiezingsoverwinning van Donald Trump in de VS. Fidesz heeft ook de vanuit het buitenland gesponsorde ngo’s in het vizier. ‘De CEU raakt de gemiddelde Hongaar niet, maar symbolisch is dit een erg belangrijke zaak’, zegt Tamas Boros van de denktank Policy Solutions in Budapest. ‘Ze toont aan dat Orban het hele land in zijn greep heeft.’ In regeringskringen wordt ontkend dat de wet de CEU viseert. Volgens regeringswoordvoerder Zoltan Kovacs, die nota bene zelf afstudeerde aan de CEU, worden alle universiteiten voortaan op gelijke voet behandeld.

Vorige week stapten tienduizenden mensen mee in twee optochten in Budapest om hun steun te betuigen aan de universiteit en om president Ader nog eens op te roepen om zijn veto te gebruiken tegen de wet. Volgens de rector van de universiteit, Michael Ignatieff, de gewezen voorzitter van de Canadese Liberalen, zal de universiteit in geen geval haar deuren sluiten. De leden van de Hongaarse Academie voor Wetenschappen hebben hun steun voor de CEU uitgesproken, net als Europees commissaris voor Onderwijs Tibor Navracsics, die zelf nog minister van Justitie is geweest in Orbans regering.

Orban heeft zich mogelijk ook vergist in de Amerikanen. Hoewel Donald Trump vaak geen problemen heeft met bekrompen nationalisme, zal Washington de arbitraire sluiting van een door de VS erkende universiteit niet echt toejuichen. David Kostelancik, de hoogste Amerikaanse diplomaat in Budapest, verklaarde al dat de nieuwe wetgeving zijn regering had ’teleurgesteld’.

© The Economist

Washington zal de arbitraire sluiting van een door de VS erkende universiteit niet echt toejuichen.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content