Een nieuw type antibioticum moet de strijd tegen bacteriën een boost geven.

De strategieën die bacteriën inzetten om onze aanvallen af te slaan, nemen verontrustende vormen aan. Steeds meer bacteriën hebben zo’n grote weerstand ontwikkeld dat we ze niet meer kunnen uitschakelen. Groeiende problemen voor onze gezondheidszorg zijn het gevolg.

Onderzoekers beschrijven in Proceedings of the National Academy of Sciences een tot dusver onbekende tactiek van bacteriën om antibiotica te overleven zonder dat ze er weerstand tegen hoeven te ontwikkelen: ze gaan in een soort diepe slaap, waarin ze onaanraakbaar zijn. Zodra de antibioticakuur voorbij is, worden ze wakker en gaan ze weer in infectiemodus. De experimenten gebeurden met klassieke stafylokokken.

Onder druk van antibiotica doorlopen de bacteriën een moleculaire herprogrammering, waardoor hun stofwisseling bijna volledig stilvalt. De veranderingen zijn omkeerbaar. Er is een test in de maak om na te gaan of patiënten drager zijn van slapende bacteriën. Als die er zijn, moet hun behandeling worden aangepast om te vermijden dat ze zinloos is.

Biotechnoloog Yves Briers (UGent) en zijn collega’s hebben een tijdje geleden in Science Advances een nieuw type antibioticum beschreven, gebaseerd op lysines. Dat zijn eiwitten die de celwand van bacteriën aan flarden knippen. Lysines bestaan in vele vormen, zodat het zaak is de juiste vorm te vinden voor elke specifieke bacterie. De methode functioneert uitstekend in de strijd tegen de zogenoemde iraqibacterie, die tijdens de oorlog in Irak veel wondinfecties veroorzaakte. Ze is resistent tegen klassieke antibiotica, maar niet tegen de nieuwe.