Het is 2009, en Wit-Russische theatermakers spelen letterlijk voor hun leven.
‘Waarom blijft u in godsnaam theater maken?’ vraag ik aan de Wit-Russische Natalia Koliada nadat ze me vertelde dat ze geen vast adres heeft, geen subsidie krijgt, geen promotie mag maken en dat ook een internationale doorbraak geboycot wordt. ‘Omdat onze vrienden ontvoerd worden door de overheid. Theater is de enig mogelijke manier waarop we dat aan de wereld kunnen vertellen, en we hopen dat de wereld haar verantwoordelijkheid opneemt.’ Hopen dat de wereld haar verantwoordelijkheid opneemt en daarom maar theater maken. Anno 2009. Goed 40 jaar nadat het westerse theater ook die politieke weg insloeg, in de valse hoop iets aan de samenleving te kunnen veranderen.
Misschien maakt de context een verschil. Onze (politieke) theatermakers creëerden en creëren vanuit een on-genoegen over de samenleving, niet zozeer vanuit angst voor hun samen-leving. Belarus Free Theatre vertrekt wel vanuit die angst. Het gezelschap werd op 30 maart 2005 opgericht door Natalia Koliada en Nikolai Khalezin in het Wit-Russische Minsk. Aanleiding waren (en zijn) de capriolen van hun president. Aleksandr Loekasjenko is al sinds 1994 president dankzij grootschalige fraude bij verkiezingen en de afschaffing van een wet die het een president onmogelijk maakt om meer dan tien jaar aan de macht te blijven. Niet voor niets wordt hij ‘de laatste dictator van Europa’ genoemd. Maar geen westerse politieke leider die ertegenin gaat. Geen westerse politicus die het aandurft om Belarus Free Theatre internationale subsidies te verlenen. Daarmee zou je openlijk de oppositie in Wit-Rusland steunen en het mensonterende wanbeleid veroordelen. Horreur!
Wanneer theatermakers – of kunstenaars tout court – het politieke woord voeren, steken politici maar al te graag hun kop in het zand. Ondertussen roeien Koliada en Khalezin met de riemen die ze hebben. Eenzaam. Want ze zijn niet alleen de meest rebelse maar ook zowat de énige theatermakers die zich durven af te zetten tegen het regime in hun land. Hoe ze dat doen, ontdekt u deze week in het Brusselse Kaaitheater. Belarus Free Theatre speelt de monoloog Generation Jeans tijdens Spoken World 09, een festival dat kunstenaars uitnodigt die middels voorstellingen en lezingen een maatschappelijke boodschap uitdragen.
In tegenstelling tot het gros van het aanbod is het standpunt van Belarus Free Theatre simpelweg levensbedreigend. Het gezelschap reist/vlucht de wereld rond, geeft les aan universiteiten en publiceert in een ondergronds circuit zijn teksten in de hoop een protestbeweging op gang te kunnen trekken. Terwijl vijf minuten politieke moed volstaan om dat protest bovengronds te trekken, minister Leterme. Vijf minuten.
GENERATION JEANS, BELARUS FREE THEATRE, TE ZIEN OP 6 EN 7 OKTOBER 2009, KAAITHEATER. MEER INFO: www.kaaitheater.be EN www.dramaturg.org
door Els Van Steenberghe
Wanneer theatermakers – of kunstenaars tout court – het politieke woord voeren, steken politici maar al te graag hun kop in het zand.
