Zit Seoel gevangen in de contradicties van zijn eigen hervormingen ? Een gesprek met Dr. Kark-Bum Lee, van het ?Blauwe Huis?.
In de nacht van 26 december 1996, voor dageraad, kwamen de verkozenen van de Koreaanse regeringspartij De Nieuw Korea Partij in een geheime zitting bijeen in het parlementsgebouw in Seoel. In zes minuten stemden ze elf wetten die de Koreaanse arbeidswetgeving van natuur veranderden. Met 157 zetels op 299 in de vergadering, heeft de NKP een kleine meerderheid, zodat de operatie wellicht niet onwettig was. De geheime zitting was dan ook precies georganiseerd vanwege de kleine afmetingen van die meerderheid : de oppositie sliep, met overlopers en afvalligen zou wel korte metten gemaakt worden. Met deze oplossing ?op zijn Koreaans? moet de partijtop gedacht hebben het al lang aanslepende dispuut over de hervorming van de arbeidswetgeving te kunnen sluiten met de minste kosten. Ook president Kim Young Sam, nochtans een veteraan van langdurige oppositie onder de militaire dictatuur, moet zoiets geloofd hebben.
Het resultaat was ernaar. Niet alleen zakte de eens zeer populaire president zeer diep in de achting van zijn bevolking, ook de economie tuimelde in elkaar. Bijna algemene stakingen gooiden scheepstimmerwerven en automobielfabrieken plat, legden transport en overheidsdiensten lam. Massale betogingen gingen, op de oude wijze bijna, de confrontatie aan met oproerpolitie in het centrum van Seoel. De Zuid-Koreaanse economie, die onlangs toch al in slechte papieren kwam, kreeg daarmee een klap die ze best had kunnen missen was dit immers niet precies de bedoeling geweest van de nieuwe wetgeving ?
De nieuwe arbeidswetten maken korte metten met de traditionele werkzekerheid van de Koreaanse werknemers. Vroeger was die bijna zeker tot het pensioen. Nu krijgen de ondernemingen een veel grotere vrijheid voor afdankingen, voor het invoeren van ?soepele werkuren? en voor het breken van stakingen door aanvoer van arbeid van buitenaf. De vakbonden, die eigenlijk al ei zo na verboden waren, worden nog wat méér verboden. De veiligheidsdienst van de regering, nu genaamd Agency for National Security Planning? (in de plaats, gedeeltelijk, van de oude KCIA) heeft mede als opdracht de binnenlandse bewaking van de eigen bevolking. De twee vakbondsgroepen van Korea, die samen 1,7 miljoen werknemers groeperen (naar eigen zeggen), hebben verklaard dat ze hun actie zullen voortzetten tot de regering de nieuwe wetgeving intrekt.
Is dit ruimschoots mislukte manoeuvre een uitloper van het oude Zuid-Korea, of is het een aanwijzing van de richting die het nieuwe Korea wil nemen ? De richting van de ?globalisering? ? Een maand voor de bom van het presidentiële ongeduld barstte, spraken we in het presidentiële paleis genaamd ?Het blauwe huis?, met Dr. Kark-Bum Lee, de Secretaris voor Hervormingspolitiek van president Kim Young Sam. ?Globalisering? is daarin een sleutelwoord. ?Met globalisering bedoelen wij dat we de hoogste normen op wereldvlak moeten hanteren, dat we de problemen moeten aanpakken op wereldschaal, en dat we moeten aanpikken bij de snel veranderende trends in de wereld. Globalisering is dan een ander woord voor onze poging om deze maatschappij te veranderen aan hetzelfde ritme als de evolutie van de wereld. Dat gaat dan over de normen die de wereld hanteert, en het gedrag en de activiteiten van de burgers die ze bevolken. Over de hoogste aspiraties van ontwikkeling.?
Die globalisering gaat samen met ?informatisering.? Samen worden ze gebruikt voor de verbouwing van het land van een oude militaire dictatuur van het Koude-Oorlogtype, naar de moderne, gedemocratiseerde, open maatschappij die aan het succesverhaal van de Oost-Aziatische ?Tijgers? beantwoordt. Dat is ten minste de interpretatie die president Kim en zijn woordvoerders ervan geven.
DR. KARK-BUM LEE : Op het gebied van het onderwijs bijvoorbeeld, zitten wij middenin een enorme hervormingsinspanning. Wij zullen in de 21ste eeuw mensen nodig hebben die zeer creatief kunnen werken, dus moeten wij de opleiding van onze kinderen veranderen. De leerplannen, de examensystemen. Morgen zult u zien wat het toegangsexamen voor de universiteiten betekent voor de hoogste klas van het middelbaar onderwijs. Dat is iets als een kleine oorlog. Alle staatsambtenaren zullen een uur later dan normaal naar kantoor komen, om de verkeersopstoppingen te verminderen, hier in Seoel en de grote steden. Drie jaar lang zijn de middelbare scholieren de gevangene geweest van de voorbereiding van die examens. Ze hebben al die tijd nooit meer dan zes uur per nacht geslapen. Al de rest van hun dagen hebben ze aan dat examen moeten opofferen. Van deze toestanden moeten wij weg, we moeten het systeem humaner maken, de kinderen laten spelen, ze laten denken wat ze willen, ze laten opgroeien zo goed als ze kunnen. In die richting willen wij met ons onderwijs. En dàt, denken wij, is ook de richting waarin de wereld evolueert.
Ook voor de regering werken wij aan een nieuw concept. We kijken naar voorbeelden in het buitenland, in de VS, in Nieuw-Zeeland : kleine, magere regeringen. Waar ook heel wat voormalige regeringsdiensten geprivatiseerd worden. Waar wij naartoe willen, is een kleinere, efficiëntere regering die zich minder met de privé-sector zal bemoeien maar creatiever zal zijn, geïnformatiseerd en met aandacht voor de behoeften van het volk. Die heel machtig zal zijn inzake milieubescherming, mensenrechten, culturele ontwikkeling. Die soepel zal zijn inzake de activiteiten van de privé-sector. En die minder bureaucratisch zal zijn.
Het probleem van de bureaucratie hebben we natuurlijk ook. Dat bestaat al duizend jaar, in heel de wereld. Zie naar de hervormingen van de Gracchus-broeders in het oude Rome. Ze zijn mislukt. Maar we hebben ook onze eigen historische voorbeelden.
De noodzaak om te hervormen, vloeit wel voort uit de periode van militaire dictaturen die hebben hun sporen nagelaten in de Koreaanse manier van denken over politiek ?
LEE : Je kan zeggen dat de militaire regering, die in 1961 begon met generaal, later president, Park Chun Hee, in feite geduurd heeft tot de inauguratie van de huidige president Kim Young Sam. Dat is zo’n 32 jaar. Dat is lang voor een periode van militaire overheersing. Die leunde in hoge mate op de trouw en de efficiëntie van de bureaucratie. In de economische ontwikkeling van Korea speelden de bureaucratie, de elite-bureaucraten, de technocraten een belangrijke rol. En hun machtsbasis was de militaire regering. In feite werd het land bestuurd door een ?militair-bureaucratisch complex?. De belangrijkste machtsbasis van president Kim daarentegen was de aanhang die hij had bij de bevolking. Zijn populariteit. Zodat hij ook veel gevoeliger is voor de invloed van de media.
Veel van de problemen waarop wij gestoten zijn veelal in verband met de economische ontwikkeling vloeiden ook voort uit het voorgaande. De bureaucratie was zeer efficiënt in de eerste fase van industrialisering. Maar wij zitten nu in de overgangsfase van industrialisering naar de era van informatisering, van de natiestaat met zijn grenzen naar globalisering. Hervormers en intellectuelen die bezig waren met het ombouwen van de maatschappelijke structuren, zagen dit ook in. Zodat het er nu op aankomt ons te ontdoen van de inertie die het oude ontwikkelingsmodel kenmerkte en dat grote successen geboekt heeft, maar ook veel last veroorzaakt. Problemen als corruptie, speculatie in immobiliën en veel te hoge intrestvoeten, terwijl gewone mensen hard moeten werken om overeind te blijven in deze maatschappij. Wij wilden dat veranderen, een transparanter maatschappij maken waarin mensen die hard werken slagen, en luiaards niet. Dat zijn toch de simpele dingen die we leren op school ? Maar als je rondom je luie en hebzuchtige mensen ziet die toch slagen, en anderen die heel hard werken en toch arm blijven, dat is heel onrechtvaardig, en werkte lange tijd zeer demotiverend voor mensen die hard wilden werken in Korea. Dàt recht te trekken, was het eerste doel van onze hervormingen.
Corruptie is het zelfregenererende mechanisme van de oude dictaturen. Er is een keten van corruptie, en de hoofdschakel daarin was de nauwe band tussen het staatshoofd enerzijds en de hoofden van de groepen die wij chaebols noemen anderzijds. Chaebols zijn de reusachtige financieel-industriële groepen die het economisch leven in Korea beheersen. Staatshoofd en chaebols, dat was almacht, macht en geld tesamen. Ze waren verstikkend, ze leefden in zo’n nauw contact met elkaar, ze beschermden elkaar. Dat soort heerschappij kan wel eeuwig blijven duren. En toen president Kim aan de macht kwam, zei hij : als ik écht een vernieuwingspolitiek wil voeren, moet ik deze band verbreken. Zo verklaarde hij dat hij van de chaebols geen cent zou aanvaarden. Die belofte heeft hij tot op heden gehouden. En dan begon de anticorruptiecampagne. Die heeft zeer hooggeplaatste politici en ambtenaren getroffen. Nu zijn we wel zo ver dat er nog maar heel weinig plaats voor corruptie open blijft op het niveau van de regering, van secretarissen en zo. Aan de basis zijn er nochtans nog steeds lagere ambtenaren die gevoelig blijven voor omkoperij, zodat we eigenlijk een nieuwe anticorruptiecampagne gestart hebben. Zie je, gewone mensen die met de regering te maken krijgen, praten niet met de president, maar met hun lokale overheden. Dan kan de president en de regering mooi zuiver zijn, als die lokale overheid corrupt blijkt, is voor de mensen de regering corrupt. Dus, als we willen dat de mensen die anticorruptiehervormingen bovenaan ook aanvoelen, moeten we onze inspanning niet alleen op de top richten, maar ze van boven naar beneden laten doorwerken.
Maar op het einde zit u toch wel met een probleem ? De presidenten en hoge ambtenaren die omgekocht waren door de chaebols, werden vervolgd of zitten al in de gevangenis. Maar aan de omkopers, de hoofden van de chaebols, wordt niet geraakt. Dus, de politieke daders heeft u geraakt, maar niet de economische.
LEE : Tja. Ze zijn wel degelijk vervolgd. En ze zijn ook veroordeeld, tot drie of vier jaar gevangenisstraf. De regering heeft de uitvoering daarvan uitgesteld, niet zozeer te persoonlijken titel. Ziet u, als die mensen in de gevangenis zouden moeten… Die chaebols vertegenwoordigen samen meer dan vijftig procent van het eigendom in Korea. Als je zo’n chaebol bekijkt, dat heeft alles : scheepsbouw, elektronica, verzekeringsmaatschappijen en banken en àlles. En heel die structuur zou stilvallen. Dat heeft ook kranten. We kunnen de hele economische dynamiek zomaar niet stilleggen. Dàt is het probleem. Dan zitten we met miljoenen werklozen, en de hele internationale crisis die hieruit voortvloeit. Wall Street kan daarmee instorten.
Daarbij, die vier jaar gevangenisstraf is voor hen een uiterst vernederende ervaring. Dat kunnen ze zomaar niet van zich afzetten.
De regering heeft beslist tussenbeide te komen in het opstellen van de nieuwe arbeidswetgeving.
LEE : Ten dele gaat die in tegen de belangen van de chaebols. Daarom hebben ze daar ook heftig tegen geprotesteerd. Maar ze gaat ook in tegen de vakbonden. Er zijn een reeks artikelen in het nadeel van de arbeiders. Bijvoorbeeld, eens je vandaag in Korea werknemer bent bij een bedrijf, kan dat bedrijf je nooit ontslaan. Werknemers zijn in hoge mate beschermd door de oude arbeidswetgeving. Voor de toekomst willen wij aansluiten bij wat internationaal de norm is, met name in Oeso-landen, en dat soort dingen moet dan veranderen. Als je alleen naar de nadelen van de nieuwe wetgeving kijkt, dan wordt ze echt héél nadelig voor iedereen : de chaebols, de arbeiders. Maar als je ook naar de voordelen kijkt, heeft het hele volk er voordeel bij. En dat is waar de regering voor moet zorgen, de belangen van het volk als geheel. Hier bevinden we ons tussen de tegenstrijdige belangen van verschillende groepen, maar we moeten op lange termijn het belang van het land in het oog houden : verliezen we nu, later kunnen we winnen.
De regering komt ook op andere vlakken vaak tussen in de economie.
LEE : Ja, dat blijft noodzakelijk. We zijn bezig die interventies gradueel te elimineren. Volgens sommige mensen gaan we te snel in de richting van deregulering. Als je alleen kijkt naar wat voor interventie de regering tegenwoordig heeft in het zakenleven, dan zal je dat veel te veel vinden. Maar als je ook de tendensen en de veranderingen ziet, dan constateer je dat wij die interventies beperken, en elimineren.
Onder de dictatuur werd Korea in hoge mate gecontroleerd door de veiligheidsdiensten. Is dat erg veranderd ?
LEE : Die waren heel sterk, inderdaad. Nu veranderen we dat, en ook in die sector zou ik zeggen dat we te snel gaan. Dat we moeten uitkijken, met al deze maatschappelijke veranderingen, geen al te zwakke veiligheidsdiensten over te houden. We moeten ook oppassen dat we de toewijding van de bureaucratie niet ondermijnen. In een vorige fase heeft die, zoals ik zei, heel efficiënt gewerkt. Tegenwoordig, met de democratisering, grotere inspraak van de bevolking, de open maatschappij, houdt iedereen de regering in het oog en de ambtenaren hebben een beetje hun duidelijke objectieven erbij ingeboet. Onze bureaucratie moet doeltreffend blijven. Bureaucratie is een instrument, als dat bot wordt, moet de ontwikkeling trager gaan. Daarom moeten wij de bureaucratie aanmoedigen, de mentaliteit veranderen. Veel van die ambtenaren denken nog steeds dat zij veel hebben bijgedragen aan de maatschappij, en dat ze daar niet naar beloond worden. Daar zullen we ook iets aan moeten doen.
Wat de veiligheidsinstellingen aangaat, die hebben we te erg ingetoomd. Die hebben te veel blaam gekregen. Die hebben natuurlijk een hoop half criminele acties ondernomen onder de dictatuur, maar nu hebben wij af en toe hun reden van bestaan uit het oog verloren. Zodat ze in zekere zin te zwak geworden zijn. Wij moeten de noodzaak van hun bestaan erkennen, en ze een eigen territorium afbakenen waarin ze hun activiteiten kunnen ontwikkelen. Anders kunnen die ook hun werk niet doen. Hetzelfde voor de geheimhouding : als ze niet van een minimum aan geheimhouding kunnen genieten, kunnen ze niet werken. Op sommige punten moet je liberaliseren, vind ik, maar soms gaat dat te ver naar het nihilisme toe.
Sus van Elzen
Betogingen in Seoel : nu verliezen om later te kunnen winnen.
De gewone Koreaan is het oude regime nog niet vergeten.
In de Hyundai-autofabrieken tijdens de lunchpauze ; bescherming verminderd.
Dr. Kark-Bum Lee : werken met de instrumenten die men heeft.
