Canvas en de VPRO doen Charles Darwins reis met de Beagle over voor een lange tv-reeks met veel wetenschap. Er kunnen Vlaamse wetenschappers mee.

Charles Darwin was geen avontuurlijke man, eerder een bedachtzame diplomaat die zich het grootste deel van zijn leven met zijn gezin opsloot in zijn landhuis in de buurt van Londen. Hij heeft lang geaarzeld om zijn evolutietheorie op papier te zetten en aan de maatschappij te presenteren, hoewel hij vanaf het begin overtuigd was van de juistheid ervan.

Maar uit die ene reis die hij in zijn leven gemaakt heeft, haalde hij het maximum. Hij was nog geen 23 toen hij – toevallig – het aanbod kreeg om als natuurwetenschapper aan boord te gaan van de Beagle: een boot van de Britse marine die de wereld rond zou varen, onder meer om de kusten van Zuid-Amerika gedetailleerd in kaart te brengen. De reis was gepland voor twee jaar, maar uiteindelijk bleef het schip vijf jaar weg.

Ondanks het feit dat Darwin aanhoudend zeeziek was, kon hij zich aan boord redelijk goed bezighouden, met vissen en plankton scheppen, met lezen en met het analyseren van wat hij zag tijdens de uitstappen aan land. De vondsten en waarnemingen die hij tijdens de reis verzamelde, zowel wat betreft geologie als wat betreft fossielen en de verspreiding van dieren op eilanden (zoals de fameuze Galapagoseilanden die sterk met Darwins verhaal verbonden zijn, hoewel de Beagle er amper vijf weken verbleef), zouden later cruciaal blijken bij het kristalliseren van de evolutietheorie in zijn hoofd.

Het belang van Darwins tocht met de Beagle kan dus niet overschat worden.

Naar aanleiding van de viering van de tweehonderdste verjaardag van Charles Darwin in 2009, en de honderdvijftigste verjaardag van de publicatie van zijn belangrijkste boek, The Origin of Species, hebben Canvas en de Nederlandse VPRO de handen in elkaar geslagen om de reis van de Beagle over te doen. Tien maanden lang zal de driemaster Stad Amsterdam dezelfde route rond de wereld volgen als de Beagle. Ook de belangrijkste excursies die Darwin aan land deed, zullen worden overgedaan.

De bedoeling is tussen begin september 2009 en eind juni 2010 een reeks van ongeveer 41 afleveringen uit te zenden, waarin verslag wordt gedaan van de onderneming. De bedoeling is ook om in die afleveringen een staalkaart te brengen van oude én moderne wetenschap die van dichtbij, maar ook van ver, te maken heeft met Darwins ideeën, en met de stand van zaken van de evolutiebiologie vandaag. Er zal ook naar de toekomst gekeken worden, zoals naar de gezondheid van de aarde.

In principe is alles mogelijk aan boord, op voorwaarde dat het ingepast kan worden in een locatie op of langs de route die de Beagle volgde. Wetenschappers kunnen experimenten uitvoeren en voor de camera’s met elkaar in discussie gaan over allerhande onderwerpen die zijn verbonden aan het begrijpen van de evolutietheorie en haar belang voor de mens. Biologie, genetica, geologie, oceanografie, paleontologie, navigatie, onderzoek van golfstromen en de atmosfeer…, de lijst van disciplines waaruit geput kan worden is lang.

Om een sterke Vlaamse component in de reeks te kunnen brengen, is Canvas op zoek naar Vlaamse wetenschappers (of eventuele andere geïnteresseerden) die van de gelegenheid gebruik willen maken om mee te varen, of om ergens aan land langs de route van de Beagle waarnemingen te verrichten en experimenten op te zetten. De enige échte vereiste is dat er van het voorstel goede en illustratieve televisie gemaakt kan worden, voor het overige zijn in principe alle opties open.

De lijst met interessante voorstellen zal in interactie met de VPRO geëvalueerd worden, om te kijken wat er in het tijdschema van de reis kan worden gepuzzeld, en onder welke voorwaarden. Regelmatig zullen er wetenschappers overgevlogen worden naar havens waarin de clipper zal aanleggen.

De boot zal comfortabeler zijn dan de Beagle, die 27 meter lang was en waarop 74 mannen verbleven: de Stad Amsterdam is 75 meter lang en neemt niet meer dan een vijftigtal personen aan boord. DE PLANNEN VOOR HET PROGRAMMA KUNNEN GEVOLGD

WORDEN OP DE WEBSITE: weblogs.vpro.nl/beagle. OOK DE BOOT HEEFT ZIJN SITE: www.stadamsterdam.nl/content/home/index.xml.

DOOR DIRK DRAULANS