‘Onze export naar China is die van een derdewereldland’

Met veel bombarie zullen komende week de banden tussen China en België worden aangehaald, wanneer president Xi Jinping op bezoek komt. Maar veel zijn die banden vandaag niet waard. ‘Politiek hebben Chinezen respect voor België, economisch zien ze ons niet staan.’

Een ‘full state visit’, zo heet het bezoek van Xi Jinping in diplomatiek jargon. Lees: met alle egards. Een erehaag op de luchthaven voor hem en zijn vrouw Peng Liyuan – die vanwege haar zangcarrière weleens ‘de Chinese Carla Bruni’ wordt genoemd. Een schouwing van de troepen op het Paleizenplein, met koning Filip en de voltallige regering. Een staatsbanket op het paleis, en een ontvangst door Elio Di Rupo, André Flahaut, Herman Van Rompuy, José Manuel Barroso en elke hoogwaardigheidsbekleder die tussen zondagochtend en dinsdagnamiddag op Xi Jinpings pad komt. Daartussen passeert hij ook bij de panda’s in Pairi Daiza en de arbeiders van Volvo Gent, dat overgenomen is door de Chinese autoconstructeur Geely. Volgens experts wil de president het koste wat het kost vermijden dat zijn bezoek aan Europa lichter uitvalt dan dat van die andere wereldleider enkele dagen eerder, de Amerikaanse president Barack Obama.

Dat is nog maar de vraag. Ondanks het protocol van het Chinese bezoek blijkt de band tussen België en China op economisch vlak bijzonder licht te wegen. Vreemd genoeg, zo lijkt het. Met de regelmaat van een klok wordt al jaren om beurten gewaarschuwd voor het gele gevaar en vooruitgekeken naar belangrijke Chinese investeringen in ons land. Langs de A12 moet een bedrijvencentrum een groot aantal Chinese spelers aantrekken, Chinese bedrijven zouden in Davos aan toppolitici beloofd hebben dat ze van ons land hun Europese uitvalsbasis zouden maken, en samenwerkingen tussen bedrijven als het Leuvense Option en Huawei zouden vaste prik worden. Bovendien wordt ook telkens gewezen naar de groeiende Belgische export naar China – onze bedrijven zouden het uitgerekend goed doen in hét exportland bij uitstek. Tegelijk zaten sommigen te knarsetanden bij Chinese overnames van het ledermerk Delvaux en van Volvo Gent. Chinezen met diepe zakken dreigden zogezegd van de crisis gebruik te maken om onze topbedrijven voor een prikje op te kopen.

Nederland doet beter

In werkelijkheid is er van een waardevolle economische connectie tussen China en België op dit ogenblik amper sprake. Ons land importeert Chinese producten, en daar houdt het grotendeels op. De geroemde export maakt 1,9 procent uit van ons geheel, met China op een negende plaats als exportmarkt. Bovendien blijken de meeste exportproducten grondstoffen te zijn als schroot en petroleum, en veel minder de hoogtechnologische producten die onze kenniseconomie zou moeten exporteren. ‘Onze export naar China is die van een derdewereldland’, vindt Jonathan Holslag, China-kenner aan het Brussels Institute of Contemporary China Studies.

Ook wat het aantrekken van Chinese investeerders betreft, is het in ons land niet veel soeps. Delvaux werd overgenomen door een investeerder uit Hongkong, en Volvo is helemaal geen Belgisch bedrijf. Dat laatste raakt bovendien een teer punt: België doet het niet alleen slecht als het gaat om Chinese investeringen aantrekken, het doet het ook veel minder goed dan andere landen in Europa, inclusief onze buurlanden. ‘Vergelijk je bijvoorbeeld Nederland en België, dan heeft het eerste het pleit echt wel gewonnen’, bevestigt Zhang Haiyan, professor aan het Euro-China Center van de Antwerp Management School. ‘Tot in 2012 bedroegen Chinese investeringen in Nederland 1,1 miljard dollar, tegen dik 200 miljoen in België. Vooral rond de haven van Rotterdam is er een grote cluster van Chinese bedrijven. Daartegenover blijft de Antwerpse haven ver achter.’ Nooit eerder investeerde China zo veel in Europa als de afgelopen jaren, maar tussen 2008 en 2012 kwam België op een 27e plaats als het ging om het aantrekken van zulke nieuwe directe investeringen.

Investeringsmagneten

Waarom is ons economische gewicht zo klein in China? Daarover zijn alle specialisten het eens: we hebben een institutioneel complex imago, de afzetmarkt is klein, en we hebben weinig grote overnameprooien. ‘Als een Chinees bedrijf aan de Belgische ambassade in Peking vraagt om eens te praten over een investering in ons land, is de eerste vraag of ze al weten in welk landsdeel dat dan zal zijn’, spot een diplomaat. ‘Dat probleem heeft een land als Nederland niet.’ ‘Bovendien bekijken de Chinezen Europa nog niet als één markt waar België centraal ligt’, vult Zhang aan. ‘Ze zien ons als een verzameling landen waarin wij weinig consumenten vertegenwoordigen.’

Het laatste argument is misschien nog het meest problematisch. Een blik op de Chinese concentraties in Europa toont een duidelijk verschil tussen oost en west aan. In Oost-Europa produceren Chinese bedrijven producten en landbouw-gewassen, in West-Europa gaan de Chinese investeerders eerder bestaande bedrijven opkopen of erin participeren. ‘En dan hebben wij zelf geen grote industriële bedrijven meer die als investeringsmagneten fungeren’, zegt Holslag. Of geen grote luxemerken, waarin veel Chinezen geïnteresseerd zijn, zoals het overgenomen Club Med in Frankrijk of de Italiaanse jachtenmaker Ferretti. Delvaux was daar ook een voorbeeld van, of de succesvolle export van de Audi’s die in Vorst worden geassembleerd. Zhang: ‘Het gevolg is dat veel van onze belangrijkste Chinese exportproducten het gevolg zijn van overnames in andere landen, zoals Volvo.’ Kan daar met een presidentsbezoek verandering in komen? ‘Er zitten in elk geval veel interessante mensen in de entourage van Xi’, weet Holslag. ‘Ik ben dan ook zeer benieuwd of de diverse Belgische bestuursniveaus deze keer wel de krachten kunnen bundelen.’ De diplomaat twijfelt eraan. ‘Hoe graag ik het ook zou willen, dit wordt door de Chinezen in de eerste plaats als een politiek bezoek gezien, en niet als een economische missie. U moet weten: in China is er veel respect voor de manier waarop ons land al die belangrijke bureaucratische instellingen als de EU en de NAVO heeft aangetrokken. Ze zien ons op politiek vlak als king makers, als succesvolle diplomaten. Maar op economisch vlak is dat helemaal anders. Dan zien ze België amper staan.’

DOOR JELLE HENNEMAN

‘Als een Chinees bedrijf aan onze ambassade vraagt om te praten over een investering in België, is de eerste vraag: “Weet u al in welk landsdeel?”‘

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content