De media staan bol van de eendagsanalyses, louter in het licht van de politique politicienne. Wie doet het met wie en voor hoe lang?
Een ernstige economische crisis woedt op wereldvlak zonder dat enig beleids- of opiniemaker zich dat ten gronde lijkt te realiseren. Men raakt niet verder dan oneliners in de stijl van ‘elke crisis biedt een veelheid aan opportuniteiten’.
Het andere woord van de dag blijft die weerbarstige staatshervorming. De putten in het federale budget worden echter met de dag bodemlozer en ook de inkomsten- en uitgavenpatronen op regionaal niveau staan ernstig onder druk met verwachte begrotingstekorten voor 2009 en 2010.
De politieke elite en de verzamelde opiniemakers lijken niet te beseffen dat niet langer een louter formele staatshervorming aan de orde is en dat dit discours plaats moet maken voor een hoofdzakelijk materiële staatshervorming.
Het is overduidelijk dat de collectieve organisatie van onze samenleving in haar voegen kraakt. De discrepantie tussen de hoogte van directe en indirecte belastingen en de daarvoor verkregen kwaliteit en zorg was zelden zó groot. En de huidige middelen en plannen om dat te verhelpen volstaan in het geheel niet.
Het debat over de formele organisatie van de overheid zinkt in het niets tegen de materiële uitdagingen die een dermate hoge collectiveringsgraad meebrengen. De aloude dichotomie overheid – vrije markt moet dringend herzien worden. Niet langer het perspectief van marktfalen domineert, maar een rigoureuze analyse van de overheid als alomtegenwoordige actor dringt zich op.
Tijdens verkiezingscampagnes is het bon ton zo nu en dan het woord kerntakendebat te laten vallen, maar het wordt tijd dat er politici opstaan met de politieke moed om ook daadwerkelijk een inhoud aan die kerntaken te geven. Een politiek discours op de assen progressief-conservatief en links-rechts leidt enkel tot oude recepten.
De Romeinen wisten al dat wanneer de staat zich onder populistische druk wenste bezig te houden met privileges – specifieke voordelen en reglementen – in plaats van algemene leges, er een vicieuze spiraal werd ingezet.
Als we vandaag de balans opmaken van zeventig jaar welvaartsstaat, wordt die voornamelijk gekenmerkt door holle slogans en een niet vol te houden mentaliteit van ‘recht-op-alles’, waarbij de burger in geval van problemen of moeilijkheden altijd meteen naar de overheid kijkt voor een oplossing. De politieke elite is daar vaak tegen beter weten in of louter uit populisme steeds verder in meegegaan. Resultaat: torenhoge schulden en dienstverleningen die zelfs niet in de buurt van het label ‘voldoende’ raken.
Die vicieuze cirkel moet dringend worden doorbroken. Daarom is het de hoogste tijd voor een gedegen, diepgaand debat, los van electorale symbolen en snelle oneliners. En mét de intellectuele eerlijkheid om mooie beloftes achterwege te laten.
ANNELIES KEIRSMAEKERS IS ADVOCAAT EN KERNLID VAN LIBERALES
door Annelies Keirsmaekers
